Acil Durumlarda Düşme Sonrası Kırıklar ve Çıkıklar: İlk Yardım Müdahaleleri
Düşme, aniden meydana gelebilen ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir durumdur. Vücutta kemik kırıkları, eklem çıkıkları veya bağ yaralanmaları gibi acil tıbbi müdahaleyi gerektiren sonuçlar doğurabilir. Düşme sonucu oluşan kırıklar ve çıkıklar, hızla müdahale edilmezse kalıcı hasarlara neden olabilir. Bu makalede, düşme sonrası kırıklar ve çıkıklarla karşılaşıldığında uygulanması gereken ilk yardım müdahaleleri detaylı olarak ele alınacaktır.
Düşme Sonrası Kırıklar ve Çıkıklar Nedir?
Düşme sonrası meydana gelen kırıklar, kemiklerin ani bir şekilde kırılmasıdır. Çıkıklar ise, eklemdeki kemiklerin normal pozisyonundan çıkmasıdır. Hem kırıklar hem de çıkıklar ciddi yaralanmalardır ve ağrılı olabilir. Her ikisi de, doğru tedavi edilmedikleri takdirde uzun vadeli sakatlıklara neden olabilir.
Kırıklar ve Çıkıkların Nedenleri
Düşme sonucu meydana gelen kırıklar ve çıkıklar, genellikle ani hareketler, yüksekten düşme veya bir cismin üzerine düşme gibi durumlarla ilişkilidir. Düşmenin şekli ve şiddeti, hangi tür yaralanmalara yol açacağına karar verir.
1. Kırıklar
Kırıklar, kemikteki bir hatanın veya kırılmanın sonucu olarak meydana gelir. Kırıklar genellikle iki ana kategoriye ayrılır:
- Açık Kırıklar: Kemik cildin dışına çıkarak açık bir yara oluşturur. Bu durum, enfeksiyon riski taşır.
- Kapalı Kırıklar: Kemik kırıldığında cilt bütünlüğü korunur, fakat kemik vücutta yer değiştirir.
Kırıklar ayrıca kemik yapısının türüne göre de sınıflandırılabilir:
- Komple Kırıklar: Kemik tamamen ikiye ayrılmıştır.
- İnkomple Kırıklar: Kemik sadece bir kısmı kırılmıştır.
2. Çıkıklar
Çıkık, eklemdeki kemiklerin yer değiştirmesiyle meydana gelir. Çıkıklar genellikle omuz, dirsek, parmak veya diz gibi eklemlerde görülür. Çıkıklar, aniden oluşan eklem hareketleri sonucu ortaya çıkabilir.
- Tekli Çıkıklar: Bir kemik yerinden çıkar.
- Çiftli Çıkıklar: Hem kemikler hem de eklem bağları yerinden çıkar.
Kırık ve Çıkık Belirtileri
Kırıklar ve çıkıklar, tipik olarak şiddetli ağrı, morarma, şişlik ve hareketsizlikle kendini gösterir. Belirtiler şunlar olabilir:
1. Kırıkların Belirtileri
- Şiddetli ve keskin ağrı: Kırık bölgesinde ağrı en yaygın belirtidir.
- Şişlik ve morarma: Kırık bölgesinde derhal şişlik ve morarma gelişebilir.
- Hareket kısıtlılığı: Kırılan kemik bölgesinde hareket etmek zordur.
- Deformite: Kemiğin yerinden kayması durumunda vücutta belirgin bir şekil bozukluğu görülebilir.
- Açık yaralar: Eğer kırık açık ise, ciltte kanama veya yaralar oluşabilir.
2. Çıkıkların Belirtileri
- Ağrı ve hassasiyet: Çıkık olan eklemde şiddetli ağrı olabilir.
- Şişlik ve morarma: Eklemin etrafında şişlik ve morarma meydana gelebilir.
- Anormal şekil: Eklemde belirgin bir şekil bozukluğu veya kemiklerin normalden farklı bir pozisyonda olması.
- Hareket zorluğu: Eklemdeki hareket kaybı, çoğu zaman çıkığın belirtisidir.
Düşme Sonrası Kırıklar ve Çıkıklar İçin İlk Yardım Müdahaleleri
Kırıklar ve çıkıklar acil müdahale gerektiren durumlardır. İlk yardımın doğru ve zamanında yapılması, hastanın sağlığını korumak ve daha büyük komplikasyonları engellemek için hayati önem taşır.
1. Kırık Durumunda İlk Yardım
Adım 1: Kişiyi Sabit Tutun
Eğer bir kırık durumu varsa, ilk adım olarak hastayı sabit tutmak önemlidir. Kişiyi hareket ettirmemeye çalışın ve rahatlatıcı bir pozisyonda tutun. Kırık bölgesini hiç hareket ettirmemek, kemiklerin daha fazla hasar görmesini engeller.
Adım 2: Şişlik ve Kanamayı Kontrol Edin
Açık kırık durumunda kanama kontrol altına alınmalıdır. Temiz bir bez veya bandaj ile kanama durdurulmalıdır. Şişlik içinse, soğuk kompres uygulanabilir. Soğuk kompres, şişliği ve ağrıyı azaltır.
Adım 3: İmmobilizasyon Yapın
Kırık bölgesi sabitlenmelidir. Kırık kemiklerin yerinden kaymaması için, bandaj veya sargı ile bölge immobilize edilir. İmmobilizasyon için uygun bir atel veya düz bir malzeme kullanılabilir. Bu, bölgedeki hareketi engelleyerek daha fazla zarar görmesini önler.
Adım 4: Acil Yardım Çağırın
Kırık durumu ciddi olabilir. Hızlıca acil yardım çağırarak hastayı profesyonel tıbbi yardım alacağı en yakın sağlık kuruluşuna yönlendirin.
2. Çıkık Durumunda İlk Yardım
Adım 1: Çıkık Olan Eklemde Hareketsizlik Sağlayın
Çıkık bir eklemde, eklemi hareket ettirmemek en önemli ilk adımdır. Çıkık bölgedeki kemikleri yerinden oynatmak daha büyük hasarlara yol açabilir.
Adım 2: Şişlik ve Ağrıyı Azaltın
Çıkık bölgesinde şişlik meydana gelebilir. Soğuk kompres uygulamak, şişliği ve ağrıyı hafifletebilir. Ancak, şişlik var olsa da eklemi hareket ettirmemek gerektiğini unutmayın.
Adım 3: Eklemi Sabitleyin
Çıkık eklem mümkünse sabitlenmeli ve hareketsiz tutulmalıdır. Bunun için, çıkık olan ekleme uygun bir atel veya sargı kullanılabilir.
Adım 4: Hızlıca Acil Yardım Çağırın
Çıkık ciddi bir durumdur ve profesyonel tıbbi müdahale gerektirir. Acil servise başvurarak, hastanın tedavi edilmesini sağlamak önemlidir.
Sonuç
Düşme sonrası meydana gelen kırıklar ve çıkıklar acil müdahale gerektiren durumlardır. İlk yardımın doğru ve hızlı bir şekilde yapılması, yaralanmaların etkisini azaltmak ve komplikasyonları engellemek için kritik öneme sahiptir. Kırık ve çıkık durumunda, hastayı sabit tutmak, şişliği azaltmak, eklemi sabitlemek ve acil yardım çağırmak en önemli adımlardır.