Hidrosefali Nedir? Tedavi Yöntemleri ve Ameliyat Süreci

Hidrosefali Nedir?

Hidrosefali, beyindeki beyin-omurilik sıvısının (BOS) normal dolaşımının bozulması sonucu ventriküllerde (beyin boşluklarında) sıvı birikmesiyle oluşan ve beyin dokusu üzerine basınç artışı yaratan nörolojik bir durumdur. Yunanca kökenli bu terim “su” (hidro) ve “baş” (sefali) kelimelerinden türemiştir.

Hidrosefalinin Türleri

1. Konjenital (Doğumsal) Hidrosefali

Anne karnında gelişimsel anomaliler, genetik sendromlar veya nöral tüp defektleri (örneğin spina bifida) sonucu oluşur.

2. Edinsel (Sonradan Gelişen) Hidrosefali

Travma, beyin tümörleri, menenjit, kanamalar veya geçirilmiş beyin ameliyatları sonrası gelişebilir.

3. Komünikan (İletişimli) Hidrosefali

BOS üretimi normaldir, ancak emilim bozulmuştur. Genellikle menenjit veya subaraknoid kanama sonrası görülür.

4. Non-komünikan (Tıkanma Tipi) Hidrosefali

BOS’un ventriküller arasında akışı tıkanmıştır. Genellikle tümör, kist veya doğumsal darlıklar neden olur.

5. Normal Basınçlı Hidrosefali (NPH)

Yaşlı bireylerde görülen, idrar kaçırma, yürüme bozukluğu ve demans gibi semptomlarla kendini gösteren özel bir hidrosefali tipidir.

Belirtiler Nelerdir?

Bebeklerde

Baş çevresinde anormal büyüme
Bıngıldakta şişkinlik
Gözlerde aşağı bakış (güneş batması belirtisi)
Beslenme güçlüğü, huzursuzluk

Çocuk ve Yetişkinlerde

Baş ağrısı
Bulantı, kusma
Görme bozuklukları
Bilinç değişiklikleri
Denge ve yürüyüş problemleri
Hafıza bozuklukları (özellikle NPH’de)

Tanı Yöntemleri

Fizik Muayene: Nörolojik muayene bulguları değerlendirilir
Beyin Görüntülemesi:
- MRI: Ventrikül genişliği, tıkanıklık ve etyoloji değerlendirilir
- BT: Özellikle travma sonrası hızlı değerlendirme sağlar
BOS Basınç Ölçümü: Lomber ponksiyon ile tanıya katkı sağlar
Yürüme ve Bilişsel Testler: NPH tanısında kullanılır

Tedavi Yöntemleri

1. Şant Ameliyatı (Ventriküloperitoneal Şant)

En yaygın tedavi yöntemidir. Beyin ventriküllerine yerleştirilen bir kateter ile fazla sıvı karın boşluğuna (periton) yönlendirilir. Sistem, bir valf aracılığıyla sıvı akışını kontrol eder.

Avantajları:

Uzun dönemli çözümdür
Genellikle çocuk ve bebeklerde ilk tercihtir
Deneyimli cerrahlarca uygulandığında başarı oranı yüksektir

Riskler:

Şant tıkanması
Enfeksiyon
Mekanik arızalar
Aşırı drenaj sonucu ventrikül daralması

2. Endoskopik Üçüncü Ventrikülostomi (ETV)

Ventrikül tabanında cerrahi olarak küçük bir delik açılarak BOS’un serbest dolaşımı sağlanır. Şant takılmadan tedavi sağlar.

Uygun Hastalar:

Tıkanma tipi (non-komünikan) hidrosefali
Şant enfeksiyonu riski olanlar
Yetişkin hastalar

Avantajları:

Vücutta yabancı cisim bırakılmaz
Enfeksiyon riski düşüktür
Uzun dönem takipsiz kullanılabilir

3. İlaç Tedavisi

Sıklıkla geçici veya destekleyici tedavi olarak kullanılır. BOS üretimini azaltan ilaçlar (örneğin asetazolamid) nadiren tercih edilir.

Ameliyat Süreci ve İyileşme

Ameliyat Süresi: Genellikle 1-2 saat
Hastanede Kalış: Ortalama 2-4 gün
Yara Bakımı: Enfeksiyon riski açısından önemlidir
Takip: Şantın çalışıp çalışmadığı düzenli olarak kontrol edilir
Rehabilitasyon: Özellikle NPH sonrası yürüme ve bilişsel rehabilitasyon önem taşır

“Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.”