Sosyal Medya Paylaşımlarında Suç ve Ceza Sınırı
Giriş
Sosyal medya, bireylerin düşüncelerini özgürce ifade edebildiği, bilgi alışverişinde bulunabildiği ve toplumsal olaylara katılım sağladığı güçlü bir iletişim mecrasıdır. Ancak bu özgürlük, mutlak değildir. Sosyal medya paylaşımları, bireysel hak ve özgürlüklerin ihlali, kamu düzeninin bozulması veya suç teşkil eden ifadelerin kullanılması hâlinde hukuki yaptırımlara tabi olabilir. Türk hukuk sistemi, ifade özgürlüğü ile kamu güvenliği arasındaki hassas dengeyi gözeterek sosyal medya paylaşımlarına yönelik cezai düzenlemeleri içermektedir.
Sosyal Medyada Suç Oluşturan Paylaşımlar
Sosyal medya üzerinde yapılan paylaşımlar, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve İnternet Ortamında İşlenen Suçlarla Mücadele Kanunu (5651 Sayılı Kanun) başta olmak üzere çeşitli yasal düzenlemelere göre suç teşkil edebilir. Aşağıda, sosyal medya üzerinden en sık işlenen suç türleri ve bu suçların hukuki karşılıkları yer almaktadır:
1. Hakaret (TCK m.125)
Kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici nitelikte sosyal medya paylaşımları hakaret suçu kapsamında değerlendirilir. Paylaşımın alenen yapılması (örneğin Twitter üzerinden) suçu ağırlaştırır.
Ceza: 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası. Alenen işlenirse ceza 1/6 oranında artırılır.
2. Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik (TCK m.216)
Toplumun bir kesimini diğerine karşı düşmanlığa veya şiddete yönlendiren, ayrımcılığı körükleyen sosyal medya içerikleri bu kapsamda değerlendirilir.
Ceza: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası.
3. Terör Örgütü Propagandası (TMK m.7/2)
Sosyal medya üzerinden bir terör örgütünü öven, destekleyen veya propagandasını yapan paylaşımlar, ciddi yaptırımlar doğurur.
Ceza: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis. Suç alenen işlenirse ceza artırılır.
4. Cumhurbaşkanına Hakaret (TCK m.299)
Cumhurbaşkanı’na yönelik sosyal medya paylaşımlarında hakaret içeren ifadeler özel bir düzenlemeyle suç sayılmıştır.
Ceza: 1 yıldan 4 yıla kadar hapis. Alenen işlenirse ceza artırılır.
5. Kişisel Verilerin Hukuka Aykırı Yayılması (TCK m.136)
Başkasına ait özel bilgi, görüntü, video veya iletişim içeriklerinin sosyal medyada paylaşılması suçtur.
Ceza: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.
6. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal (TCK m.134)
İzinsiz çekilen fotoğraf, video veya yazışmaların sosyal medyada paylaşılması durumunda gündeme gelir.
Ceza: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.
7. Yalan Haber ve Bilgi Kirliliği
2022 yılında yürürlüğe giren 7418 sayılı “Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile sosyal medyada halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma fiili suç hâline getirilmiştir.
Ceza: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.
Sınır Nerede Başlar, Nerede Biter?
İfade Özgürlüğü ile Suç Arasındaki Sınır
Sosyal medya paylaşımlarında ifade özgürlüğü Anayasa’nın 26. maddesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesi ile koruma altındadır. Ancak bu özgürlük:
- Başkalarının şeref ve haysiyetine saldırmamalı,
- Nefret söylemi içermemeli,
- Kamu düzenini bozucu nitelikte olmamalı,
- Terör örgütlerini övücü ve destekleyici içerikte olmamalıdır.
Yani özgürlükler sınırsız değildir; başkalarının temel hakları ve toplum güvenliği ile dengelenmek zorundadır.
Sosyal Medya Paylaşımı Yapanlar Nelere Dikkat Etmeli?
- Gerçek dışı bilgi yaymaktan kaçının.
- Kişisel verilerin izinsiz paylaşılmaması gerektiğini unutmayın.
- Eleştiri ile hakareti ayırın. Eleştiri hakkı hukuken korunsa da hakaret suç teşkil eder.
- İfade özgürlüğü kapsamında dahi nefret söylemi veya şiddet çağrısı yapılamaz.
- Gizli kalması gereken hukuki süreçler veya kişi mahremiyetleri paylaşılmamalıdır.
Suç Duyurusu ve Erişim Engeli Süreci
Sosyal medya yoluyla işlenen suçlarla ilgili olarak mağdur kişiler, Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunabilir. Ayrıca BTK, Sosyal Medya Platformları, 5651 sayılı Kanun kapsamında yer sağlayıcılar üzerinden içerik kaldırma veya erişim engeli talep edilebilir.
Sosyal Medya Platformlarının Sorumluluğu
5651 sayılı Kanun ile birlikte sosyal medya şirketlerine Türkiye’de temsilci bulundurma ve mahkeme kararlarını uygulama yükümlülüğü getirilmiştir. Kararları uygulamayan platformlara reklam yasağı, bant daraltma gibi yaptırımlar uygulanmaktadır.
Sosyal medya, bireylerin özgürce ifade imkânı bulduğu dijital bir alandır. Ancak bu özgürlük, başkalarının temel haklarını, toplumun huzurunu ve hukuki düzeni ihlal etmeye başladığında, suç ve ceza sınırları devreye girer. Türk Ceza Kanunu ve ilgili düzenlemeler, sosyal medya üzerinden işlenen suçlara karşı net bir hukuki zemin sağlamaktadır. Kullanıcıların, paylaşımlarında hukuki sınırları gözetmeleri, hem kendi özgürlüklerini hem de başkalarının haklarını korumak adına hayati önemdedir.
Anahtar Kelimeler: sosyal medya hukuku, dijital suçlar, TCK sosyal medya, ifade özgürlüğü sınırları, sosyal medya paylaşımlarında hakaret, cumhurbaşkanına hakaret, 5651 sayılı kanun, kişisel veri paylaşımı, internet suçları, BTK erişim engeli