Boyun Damarlarının Görevleri Nelerdir? Hangi Damarlar Vardır?

Boyun bölgesi, beyin ve üst vücut arasında hayati kan akışını sağlayan karmaşık bir damar ağına sahiptir. Bu damarsal yapı, hem oksijenli kanın beyne taşınmasını hem de kullanılmış kanın tekrar kalbe döndürülmesini sağlar. Boyundaki damarlar arter (atardamar) ve ven (toplardamar) olmak üzere iki ana gruba ayrılır ve her biri kritik görevler üstlenir.

Boyun Atardamarları (Arterler)

Atardamarlar, kalpten çıkan oksijen açısından zengin kanı baş ve beyin bölgesine ulaştırmakla sorumludur.

1. Karotis Arterleri (A. Carotis)

a. Ortak Karotis Arteri (Arteria Carotis Communis)

• Sağ ve sol olmak üzere iki ana koldan oluşur.
• Sağ ortak karotis, brachiocephalic trunk‘tan çıkar.
• Sol ortak karotis ise doğrudan aort yayından çıkar.
• Her iki damar boynun yan tarafında yer alır ve yukarıya doğru ilerler.

b. İç Karotis Arteri (A. Carotis Interna)

• Beyne oksijenli kan taşır.
• Kafatası içine girerek beyin, göz ve hipofiz bezi gibi yapıları besler.
• Boyun boyunca dallanmaz.

c. Dış Karotis Arteri (A. Carotis Externa)

• Yüz, dil, çene, tiroit bezi ve skalp gibi yapıların beslenmesinde rol oynar.
• Boyun bölgesinde birçok dal verir (örneğin: maksiller arter, yüz arteri, oksipital arter).

2. Vertebral Arter (A. Vertebralis)

• Subklavyen arterden çıkar.
• Omurga içinden yukarı doğru ilerleyerek beyin sapını ve beyinciği besler.
• Beyin arteri sistemi içinde Willis poligonunun önemli bir parçasıdır.

Boyun Toplardamarları (Venler)

Toplardamarlar, oksijen açısından fakir ve metabolik atık taşıyan kanı beyin ve boyun bölgesinden kalbe geri taşır.

1. İç Juguler Ven (Vena Jugularis Interna)

• Beyin ve yüz bölgesinin ana toplardamarıdır.
• Kafatası içindeki venöz sinüslerden kan alır.
• Karotis arterinin yanında seyreder ve subklavyen venle birleşerek brakiyosefalik veni oluşturur.

2. Dış Juguler Ven (Vena Jugularis Externa)

• Yüzeyel yapıları drene eder (yüz, kafa derisi, dış kulak).
• Sternokleidomastoid kasın yüzeyinden geçer ve subklavyen vene dökülür.

3. Anterior Juguler Ven

• Boyun ön yüzeyindeki yüzeyel yapıların venöz drenajını sağlar.
• Daha küçük çaplıdır ve dış juguler vene dökülür.

Boyun Damarlarının Görevleri

• Beyne Kan Taşımak: Karotis ve vertebral arterler aracılığıyla beyne oksijenli kan ulaştırılır.
• Yüz ve Boyun Yapılarını Beslemek: Dış karotis arterin dalları bu bölgelerin beslenmesini sağlar.
• Venöz Drenaj: İç ve dış juguler venler ile beyin ve yüz bölgesinden kirli kan kalbe taşınır.
• Tansiyon ve Kan Akışının Düzenlenmesi: Karotis sinüsü (a. carotis interna başlangıcında) basınç sensörleri içerir ve tansiyon regülasyonunda önemli rol oynar.

Boyun damarları hem serebral perfüzyon hem de vücudun üst kısmının metabolik dengesini sağlamak açısından hayati öneme sahiptir. Bu damarlarda oluşabilecek daralma, tıkanma ya da yırtılmalar inme (felç) gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle boyun damarlarıyla ilgili rahatsızlıklarda mutlaka damar cerrahisi, nöroloji veya kardiyoloji uzmanına başvurulmalıdır.

Anahtar Kelimeler: boyun damarları, karotis arter, juguler ven, vertebral arter, beyin kan akışı, arteria carotis, vena jugularis, boyun toplardamarları, boyun atardamarları

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.