Aft (Ağız İçi Yaralar)

Aft, ağız içinde, genellikle yanak içi, diş etleri, dil veya ağız tabanında ortaya çıkan, ağrılı ve yuvarlak şekilli yaralardır. Tıbbi olarak Aftöz Stomatit olarak bilinen bu durum, çoğu insanın yaşamı boyunca karşılaştığı yaygın bir problemdir. Aftlar, çoğunlukla kısa süreli olup, birkaç gün içinde iyileşirler, ancak bazı bireylerde tekrarlayan enfeksiyonlara yol açabilir.

Aftın Nedenleri ve Oluşum Mekanizması

Aftların kesin nedeni hala tam olarak belirlenememiştir, ancak genetik, bağışıklık sistemi ve çevresel faktörlerin bir araya gelerek bu yaraların oluşumuna katkıda bulunduğu düşünülmektedir. Aftlar, genellikle aşağıdaki durumlarla ilişkilidir:

• Bağışıklık Sistemi Sorunları: Aftlar, bağışıklık sisteminin normalden daha aktif hale geldiği durumlarda ortaya çıkabilir. Bağışıklık sistemi, vücudun sağlıklı hücrelerine saldırarak ağrılı yaralar meydana getirebilir.
• Stres: Psikolojik stres, aftların gelişiminde önemli bir rol oynar. Vücudun stresle baş etme şekli, ağız içinde iltihaplanmalara neden olabilir.
• Hormon Değişiklikleri: Özellikle kadınlarda, adet döngüsü sırasında hormon seviyelerindeki değişiklikler aftların oluşmasına neden olabilir.
• Yaralanmalar: Ağız içindeki küçük yaralanmalar, örneğin bir diş fırçası ile kazalar veya sert yiyeceklerin çiğnenmesi, aftların tetikleyicisi olabilir.
• Beslenme Eksiklikleri: B12 vitamini, folik asit ve demir gibi besin maddelerinin eksiklikleri de aft gelişimini artırabilir.
• Enfeksiyonlar ve Virüsler: Bazı virüsler, özellikle herpes virüsü, aft gelişimiyle ilişkilendirilebilir.

Aft Türleri

Aftlar genellikle üç ana kategoriye ayrılır:

1. Minör Aftlar:
   • En yaygın türdür ve küçük boyutludurlar.
   • Genellikle 1-2 cm çapındadır ve 1-2 hafta içinde kendiliğinden iyileşir.
   • Ağızda tek başına veya birkaç tane olabilir.
2. Majör Aftlar:
   • Daha büyük ve daha derindir.
   • 2-3 cm büyüklüğünde olabilir ve iyileşme süresi daha uzundur, bazen 4-6 hafta sürebilir.
   • Genellikle çok ağrılıdır ve bazen iz bırakabilir.
3. Herpetiform Aftlar:
   • Çok küçük ve sayıca fazla (50’ye kadar) olabilir.
   • Küçük, yuvarlak ve zayıf sınırlarla çevrilidirler, fakat genellikle minör aftlardan daha ağrılıdırlar.
   • Genellikle 1-2 hafta içinde iyileşir.

Aftın Belirtileri ve Klinik Bulguları

Aftların belirtileri arasında şunlar bulunur:

• Ağızda Beyaz veya Sarı Renkte Yara: Yaranın çevresi kırmızımsıdır.
• Ağrı ve Yanma Hissi: Aftlar, yutkunurken, yemek yerken veya konuşurken ciddi rahatsızlık yaratabilir.
• Yaraların Küçük ve Yuvarlak Olması: Genellikle bir çukur şeklinde ve kenarları belirgindir.
• Hafif Şişlik: Aftın etrafında hafif bir iltihaplanma olabilir.

Aftın Tanısı

Aft, genellikle klinik bir tanı ile belirlenir. Bir doktor, hastanın ağzını muayene ederek ve semptomlarını değerlendirerek aft teşhisi koyar. Genellikle kan testleri veya biyopsi gerekmez, ancak hastalık tekrarlayıcıysa veya şiddetliyse, altta yatan bir bağışıklık bozukluğu olup olmadığına bakılabilir.

Aftın Tedavi Yöntemleri

Aftların tedavisi genellikle semptomları hafifletmeye yöneliktir, çünkü çoğu aft kendi kendine iyileşir. Ancak, ağrıyı azaltmak ve iyileşme sürecini hızlandırmak için birkaç tedavi yöntemi kullanılabilir:

1. Topikal Kremler ve Merhemler:
   • Kortikosteroid içeren merhemler, iltihaplanmayı azaltarak ağrıyı hafifletir.
   • Lidokain gibi anestezik kremler, geçici ağrı kesici etki sağlar.
2. Antibakteriyel Ağız Gargaraları:
   • Ağız içindeki yaraların enfeksiyon kapmasını önlemeye yardımcı olabilir.
3. Ağız İçin Antiinflamatuar İlaçlar:
   • Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), ağrıyı ve iltihaplanmayı hafifletebilir.
4. Vitamin ve Mineral Takviyeleri:
   • B12 vitamini, folik asit ve demir takviyeleri, beslenme eksikliklerinin neden olduğu aftları tedavi etmek için önerilebilir.
5. Soğuk Uygulamalar:
   • Ağız içindeki yaraların üzerine soğuk kompres uygulamak, ağrıyı geçici olarak hafifletebilir.

Aftların Önlenmesi

Aftların tamamen önlenmesi zor olsa da, bazı önleyici tedbirler alınabilir:

• Düzenli ve dengeli beslenme: Vitamin ve mineral eksikliklerinin önüne geçmek.
• Stres yönetimi: Düzenli egzersiz, meditasyon ve yeterli uyku stresi azaltabilir.
• Ağız hijyenine dikkat etmek: Yumuşak diş fırçası kullanmak ve ağız içindeki yaralanmaları önlemek.
• Alerjenlerden kaçınmak: Ağızda reaksiyona yol açabilecek yiyeceklerden kaçınmak (örneğin asidik meyveler veya baharatlar).

Aft, ağrılı ve rahatsız edici olabilen bir durumdur, ancak genellikle ciddi bir sağlık sorununa işaret etmez. Bununla birlikte, sık sık tekrarlayan aftlar, daha ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabilir, bu nedenle uzmana başvurmak önemlidir.