Şiddetli Kanama Durumunda İlk Yardım Nasıl Yapılır?

Şiddetli kanama, vücuttan aşırı miktarda kan kaybı olduğu acil bir durumdur ve hızlı müdahale edilmezse hayati risk oluşturabilir. Vücut, yaklaşık 5-6 litre kan içerir ve ani kan kaybı, şok, bilinç kaybı veya ölümle sonuçlanabilir. Bu nedenle, ilk yardım müdahalesi hızlı ve doğru şekilde yapılmalıdır.

1. Kanama Türleri

Şiddetli kanamaları yönetebilmek için öncelikle kanamanın türünü anlamak önemlidir.

1.1. Atardamar (Arteriyel) Kanaması

En tehlikeli kanama türüdür.
Kan açık kırmızı renklidir ve fışkırarak akar.
Hızlı kan kaybına neden olur ve acil müdahale gerektirir.

1.2. Toplardamar (Venöz) Kanaması

Kan koyu kırmızı renktedir ve daha yavaş ama sürekli akar.
Ciddi kan kaybına yol açabilir, ancak arteriyel kanama kadar hızlı değildir.

1.3. Kılcal Damar (Kapiller) Kanaması

Yüzeysel yaralanmalarda görülür.
Kan yavaşça sızar ve genellikle kendiliğinden durur.
Genellikle büyük bir tehlike oluşturmaz.

2. Şiddetli Kanama Durumunda Yapılması Gerekenler

2.1. Ortamın Güvenliğini Sağlayın

Öncelikle kendinizin ve yaralının güvenliğinden emin olun.
Elinizde eldiven varsa kullanın veya kanla teması en aza indirin.
Kanama nedeni kesici alet, silah veya tehlikeli bir olay sonucu oluştuysa, polis veya acil yardım ekiplerine haber verin.

2.2. Kanayan Bölgeyi Tespit Edin ve Yaralıyı Sakinleştirin

Kanamanın olduğu bölgeyi belirleyin ve yaralıyı paniğe kapılmaması için sakinleştirin.
Kanama devam ederken kişi ayakta durmamalıdır. Kan kaybını azaltmak için yaralıyı yere yatırın.

2.3. Kanamayı Durdurun (Direkt Bası Uygulayın)

Steril bir bez veya temiz bir kumaş kullanarak yaranın üzerine direkt bası uygulayın.
Kanama durana kadar kesintisiz baskıyı devam ettirin.
Eğer bez kanla ıslanırsa, eski bezi çıkarmadan üzerine yeni bir bez koyarak baskıya devam edin.
Kanayan bölge kalp seviyesinin üzerine kaldırılabiliyorsa kaldırın (örneğin bacak veya kol kanaması).

3. Kanama Kontrolü İçin Kullanılan Yöntemler

Şiddetli kanamayı kontrol altına almak için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

3.1. Bası Noktalarına Baskı Uygulama

Eğer direkt bası ile kanama durmazsa, ana damarların geçtiği belirli bası noktalarına baskı uygulanabilir.

Bacak için: Kasık bölgesine baskı yapın.
Kol için: Koltuk altına veya üst kola baskı uygulayın.

3.2. Turnike Uygulaması (Hayati Tehlike Varsa)

Turnike, aşırı kanama olan ve direkt bası ile durdurulamayan durumlarda kullanılan bir yöntemdir.

Turnike Nasıl Uygulanır?

Kanayan bölgenin 5-7 cm yukarısına geniş bir kumaş, kravat, kemer veya lastik tüp yerleştirin.
Sıkıca düğümleyin ve çubuk veya sert bir nesne kullanarak sıkıştırın.
Turnike uygulandığı saati not edin ve sağlık ekiplerine bilgi verin.

Dikkat:

Turnike sadece son çare olarak kullanılmalıdır.
30 dakikadan fazla uygulanmamalıdır, aksi takdirde doku kaybı olabilir.

3.3. Kanayan Bölgeyi Yükseltme

Kol veya bacak kanamalarında yaralı uzuv, kalp seviyesinin üstüne kaldırılırsa kanama azalabilir.

4. Kanama Sonrası Yapılması Gerekenler

Şok riski olup olmadığını kontrol edin:

Cilt solgunlaşmışsa, nabız zayıfsa ve kişi terliyorsa şok riski olabilir.
Şok pozisyonu için kişiyi sırt üstü yatırıp bacaklarını hafifçe kaldırın.

Tıbbi yardım çağırın (112)

Şiddetli kanamalarda mutlaka ambulans çağırılmalıdır.
Turnike uygulandıysa, sağlık ekiplerine turnikenin uygulanma süresini bildirin.

Kanayan bölgeyi steril tutun ve enfeksiyon riskini önleyin

Yara kapatıldıktan sonra enfeksiyon kapmaması için steril bezle kapatılmalıdır.

5. Şiddetli Kanamada Yapılmaması Gerekenler

Yaraya doğrudan el ile dokunmayın.
Kanayan bölgeyi yıkamayın (çok büyük ve aktif kanamalarda).
Kanama çoksa, bandajı kaldırıp sürekli kontrol etmeyin.
Yaralının bilinçsiz olması durumunda ağzına su veya yiyecek vermeyin.

Şiddetli kanama, hayati risk taşıyan bir durumdur ve doğru ilk yardım müdahalesi kişinin hayatını kurtarabilir. Hızlı ve etkili müdahale, kan kaybını en aza indirerek şok gelişmesini engeller. Kanamayı durdurmak için doğrudan bası uygulamak, kanayan bölgeyi yukarı kaldırmak ve gerektiğinde turnike kullanmak, temel ilk yardım adımlarıdır. İlk müdahale sonrasında en kısa sürede tıbbi yardım alınmalıdır.