Ağız Kanseri Nedir?

Ağız Kanseri Nedir?

Ağız kanseri, ağız içindeki dokularda gelişen malign (kötü huylu) tümörlerdir. Genellikle dudaklar, dil, yanak iç yüzeyi, diş etleri, damak, ağız tabanı ve tükürük bezlerini etkileyebilir. Ağız kanseri, baş ve boyun kanserleri grubuna dahildir ve erken teşhis edilmezse çevre dokulara ve uzak organlara yayılabilir.

Ağız kanseri, dünya genelinde en yaygın görülen kanser türlerinden biridir. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülmekle birlikte, son yıllarda her iki cinsiyette de artış göstermektedir. Özellikle sigara ve alkol kullanımı, HPV (insan papilloma virüsü) enfeksiyonları ve güneş ışığına aşırı maruz kalma gibi risk faktörleri ağız kanseri gelişiminde önemli rol oynar.

Ağız Kanserinin Nedenleri ve Risk Faktörleri

Ağız kanserine yol açan birçok faktör bulunmaktadır. Bunlar genetik, çevresel ve yaşam tarzına bağlı etkenler olarak üç ana grupta incelenebilir:

1. Sigara ve Tütün Kullanımı

• Sigara, puro, pipo ve nargile gibi tütün ürünleri ağız kanseri riskini artırır.
• Dumansız tütün (çiğneme tütünü, enfiye) kullanan bireylerde ağız içi lezyonları ve kanser gelişme riski daha yüksektir.
• Tütün kullanımı, ağız mukozasında kansere yol açabilen hücresel değişikliklere neden olur.

2. Alkol Kullanımı

• Yoğun ve uzun süreli alkol tüketimi, ağız kanseri gelişme riskini artırır.
• Sigara ile birlikte alkol kullanımı riski daha da yükseltir çünkü alkol, tütün dumanındaki kansere neden olan kimyasalların emilimini kolaylaştırır.

3. HPV (İnsan Papilloma Virüsü) Enfeksiyonu

• Özellikle HPV-16 ve HPV-18 türleri, ağız ve boğaz kanserleri ile ilişkilidir.
• Cinsel temas yoluyla bulaşan HPV enfeksiyonu, ağız içi mukozada kansere yol açabilecek değişikliklere neden olabilir.

4. Güneş Işığına Aşırı Maruz Kalma

• Özellikle açık havada uzun süre çalışan kişilerde dudak kanseri riski artar.
• Ultraviyole (UV) ışınlarına uzun süreli maruz kalmak, cilt kanserine neden olduğu gibi dudak kanserine de yol açabilir.

5. Kötü Ağız Hijyeni ve Diş Sağlığı Problemleri

• Ağız hijyeninin yetersiz olması, kronik inflamasyon ve tahrişe yol açarak kanser riskini artırabilir.
• Uygun olmayan protezler ve sürekli tahrişe neden olan diş problemleri de riski yükseltebilir.

6. Genetik ve Bağışıklık Sistemi Zayıflığı

• Ailede ağız kanseri öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
• Bağışıklık sisteminin zayıf olması, vücudun kanserli hücrelerle savaşma yeteneğini azaltabilir.

Ağız Kanserinin Belirtileri

Ağız kanserinin erken evrede teşhis edilmesi, tedavi başarısını önemli ölçüde artırır. Aşağıdaki belirtiler, ağız kanseri açısından dikkat edilmesi gereken işaretlerdir:

• Ağız içinde iyileşmeyen yaralar (2 haftadan uzun süren)
• Dil, dudak, yanak veya diş etlerinde beyaz (lökoplaki) veya kırmızı (eritroplaki) lekeler
• Ağız içinde veya boğazda şişlik, yumru veya kalınlaşma
• Çiğneme, yutma veya konuşma zorlukları
• Sebepsiz ağız içi kanamalar
• Dil veya ağız bölgesinde uyuşma veya his kaybı
• Çene veya kulak çevresinde ağrı
• Ses değişiklikleri veya boğuk ses
• Diş kayıpları veya protez uyumsuzluğu

Bu belirtilerden herhangi biri fark edildiğinde, vakit kaybetmeden bir doktora başvurulması önemlidir.

Ağız Kanserinin Teşhisi

Ağız kanseri teşhisi için çeşitli tanı yöntemleri kullanılır:

1. Fiziksel Muayene: Doktor, ağız ve boğazı inceleyerek anormal lezyonları tespit eder.
2. Biyopsi: Şüpheli dokudan küçük bir örnek alınarak laboratuvarda incelenir.
3. Görüntüleme Yöntemleri:
   • BT (Bilgisayarlı Tomografi) ve MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Kanserin yayılımını değerlendirmek için kullanılır.
   • PET Tarama: Kanserin vücuttaki diğer bölgelere yayılıp yayılmadığını belirlemek için kullanılır.
   • Röntgen: Çene ve diş yapısındaki değişiklikleri görmek için uygulanabilir.

Ağız Kanserinin Tedavi Yöntemleri

Ağız kanseri tedavisinde erken teşhis çok önemlidir. Tedavi, kanserin evresine, büyüklüğüne ve yayılımına bağlı olarak belirlenir. Yaygın tedavi yöntemleri şunlardır:

1. Cerrahi Müdahale

• Kanserli dokunun çıkarılması için ameliyat yapılır.
• Gerekirse, boyundaki lenf düğümleri de çıkarılabilir.
• İleri vakalarda, ağız içi rekonstrüksiyon (yeniden yapılandırma) ameliyatları gerekebilir.

2. Radyoterapi (Işın Tedavisi)

• Kanser hücrelerini yok etmek için yüksek enerjili X ışınları kullanılır.
• Ameliyat sonrası kalan kanser hücrelerini yok etmek veya ameliyat edilemeyen durumlarda tümörü küçültmek amacıyla uygulanabilir.

3. Kemoterapi

• Kanser hücrelerini öldürmek için ilaç tedavisi uygulanır.
• Genellikle radyoterapi ile birlikte kullanılır.

4. Hedefe Yönelik Tedaviler

• Kanser hücrelerine özgü molekülleri hedef alarak büyümelerini engelleyen ilaçlar kullanılır.
• Örneğin, Epidermal Büyüme Faktörü Reseptörü (EGFR) inhibitörleri, belirli ağız kanseri türlerinde etkili olabilir.

5. İmmünoterapi

• Bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücreleriyle savaşmasına yardımcı olan bir tedavi yöntemidir.
• Genellikle ileri evre kanserlerde tercih edilir.

Ağız Kanserinden Korunma Yolları

Ağız kanseri riskini azaltmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

• Sigara ve tütün ürünlerinden uzak durmak
• Alkol tüketimini sınırlandırmak
• HPV aşısı yaptırmak
• Güneş ışınlarına karşı dudakları korumak (şapka kullanmak, güneş koruyucu dudak kremi sürmek)
• Düzenli diş hekimi kontrollerine gitmek
• Sağlıklı ve dengeli beslenmek (antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeler tüketmek)
• Ağız hijyenine dikkat etmek

Ağız kanseri, erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir bir hastalıktır. Risk faktörlerinden kaçınmak, düzenli doktor ve diş hekimi kontrollerini ihmal etmemek, belirtileri erken fark etmek hayati önem taşır. Bilinçli yaşam tarzı seçimleri ile ağız kanseri riskini en aza indirmek mümkündür.