Kulak Burun Boğaz İlaçları ve Preparatları ile Zehirlenme ve Tedavi Yöntemleri

Kulak, burun ve boğaz (KBB) hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçlar genellikle antibiyotikler, antihistaminikler, dekonjestanlar, analjezikler, kortikosteroidler ve lokal anesteziklerden oluşur. Ancak bu ilaçların yanlış kullanımı veya aşırı doz alımı ciddi zehirlenmelere yol açabilir.

Bu yazıda KBB ilaçları ile zehirlenme durumları, belirtileri, acil müdahale yöntemleri ve tedavi süreçleri ele alınacaktır.

1. KBB Tedavisinde Kullanılan İlaç Türleri

Kulak, burun ve boğaz hastalıklarında kullanılan başlıca ilaç grupları şunlardır:

A. Antibiyotikler

KBB enfeksiyonlarında sıkça kullanılan antibiyotikler:

• Penisilinler (Amoksisilin, Ampisilin)
• Sefalosporinler (Sefuroksim, Sefdinir)
• Makrolidler (Azitromisin, Klaritromisin)
• Fluorokinolonlar (Levofloksasin, Moksifloksasin)

Zehirlenme Belirtileri:

• Mide bulantısı, kusma, ishal
• Baş dönmesi, bilinç bulanıklığı
• Karaciğer ve böbrek yetmezliği (ağır vakalarda)

Tedavi:

• Destekleyici tedavi (sıvı ve elektrolit dengesi sağlama)
• Semptomatik tedavi (bulantı giderici ilaçlar)
• Gerekirse mide yıkanması (özellikle aşırı doz alımında)

B. Antihistaminikler

Alerjik rinit ve soğuk algınlığında kullanılan antihistaminikler:

• Loratadin, Setirizin (Yeni nesil, sedasyon yapmayan antihistaminikler)
• Klorfeniramin, Difenhidramin (Eski nesil, sedasyon yapan antihistaminikler)

Zehirlenme Belirtileri:

• Aşırı uyku hali veya tam tersi ajitasyon
• Halüsinasyonlar, bilinç kaybı
• Kalp ritim bozuklukları
• Solunum depresyonu (yüksek dozlarda)

Tedavi:

• Aktif kömür (erken dönemde alındığında emilimi azaltır)
• Benzodiazepinler (ajitasyon ve nöbetleri kontrol etmek için)
• Solunum desteği (ciddi solunum depresyonu durumunda)

C. Dekonjestanlar (Burun Açıcı İlaçlar)

Burun tıkanıklığını gidermek için kullanılan ilaçlar:

• Oksimetazolin, Ksilometazolin (Nazal spreyler)
• Psödoefedrin (Ağızdan alınan tabletler)

Zehirlenme Belirtileri:

• Yüksek tansiyon, taşikardi
• Baş ağrısı, baş dönmesi
• Sinirlilik, huzursuzluk
• Aşırı dozda nöbet ve kalp durması

Tedavi:

• Beta blokerler (yüksek tansiyon ve kalp hızını kontrol etmek için)
• Sıvı desteği ve semptomatik tedavi

D. Kortikosteroidler

Alerjik reaksiyonlar, kronik sinüzit ve ses telleri ödeminde kullanılan ilaçlar:

• Prednizolon, Deksametazon (Tablet veya enjeksiyon formunda)
• Flutikazon, Budesonid (Burun spreyleri)

Zehirlenme Belirtileri (Uzun Süreli Kullanımda ya da Aşırı Dozda):

• Bağışıklık sistemi baskılanması
• Kan şekerinde yükselme (hiperglisemi)
• Kemik erimesi (osteoporoz)
• Adrenal yetmezlik (ani ilaç kesilmesi durumunda)

Tedavi:

• Destekleyici tedavi
• Adrenal yetmezlik gelişmişse hidrokortizon replasmanı

E. Lokal Anestezikler

Kulak ve boğazdaki ağrıları azaltmak için kullanılan ilaçlar:

• Lidokain, Benzokain (Sprey veya gargaralar)

Zehirlenme Belirtileri:

• Ağız çevresinde uyuşma
• Kas seğirmeleri, nöbetler
• Kalp ritim bozuklukları
• Solunum yetmezliği

Tedavi:

• Lipid emülsiyon tedavisi (Lidokain toksisitesinde)
• Solunum desteği ve semptomatik tedavi

2. KBB İlaçları ile Zehirlenmede Genel İlk Yardım ve Tedavi

1. Zehirli Madde Alımının Kesilmesi:
   • Bilinç açıksa ve yutma refleksi varsa hastaya bol su içirilebilir.
   • Kimyasal madde burun veya ağız yoluyla alındıysa ortam havalandırılmalıdır.
2. Mide Yıkama ve Aktif Kömür:
   • Ağızdan alınan ilaçlar için aktif kömür uygulanabilir (erken dönemde).
   • Mide yıkama genellikle ağır vakalarda ve kısa süre içinde yapıldıysa etkilidir.
3. Semptomatik Tedavi:
   • Kalp atışlarını düzenlemek için beta blokerler veya diğer kardiyak ilaçlar verilebilir.
   • Nöbet gelişirse diazepam veya lorazepam uygulanabilir.
4. Destekleyici Tedavi:
   • Sıvı ve elektrolit dengesinin korunması için intravenöz sıvılar verilir.
   • Solunum sıkıntısı varsa oksijen desteği sağlanır.
5. Spesifik Antidot Kullanımı:
   • Antihistaminik zehirlenmelerinde: Fizostigmin kullanılabilir.
   • Lokal anestezik toksisitesinde: Lipid emülsiyon tedavisi uygulanabilir.

Sonuç

Kulak burun boğaz hastalıklarında kullanılan ilaçlar genellikle güvenli olsa da yanlış dozda veya uzun süreli kullanım ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle antihistaminikler, dekonjestanlar ve lokal anestezikler gibi ilaçların aşırı dozda alımı ciddi zehirlenmelere neden olabilir.

Zehirlenme durumlarında erken müdahale hayati önem taşır. Şüpheli bir durum olduğunda derhal 112 Acil Servis aranmalı ve hastaya uygun ilk yardım sağlanmalıdır.

Bu yazı genel bilgi amaçlıdır. Zehirlenme vakalarında en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.