Dış Gebelik Nedir? Dış Gebeliğin Sebepleri ve Tedavi: Dış Gebeliğe Dair Rehber
Dış gebelik, bir kadının rahmi dışında gerçekleşen gebelik durumudur. Normalde, döllenmiş yumurta rahme yerleşir ve burada gelişmeye devam eder. Ancak dış gebelikte, döllenmiş yumurta rahmin dışında, genellikle fallop tüplerinde yerleşir ve burada büyümeye başlar. Dış gebelik, yaşamı tehdit edebilecek ciddi bir durumdur ve erken teşhis ve tedavi edilmezse, komplikasyonlara yol açabilir.
Bu makalede, dış gebelik nedir, nedenleri, belirtileri, teşhisi ve tedavi yöntemleri hakkında kapsamlı bir rehber sunulacaktır.
1. Dış Gebelik Nedir?
Dış gebelik (ektopik gebelik), döllenmiş bir yumurtanın rahim dışındaki bir yerde, genellikle fallop tüplerinde, yerleşmesidir. Fallop tüpleri, yumurtanın rahme taşındığı kanallardır ve burada döllenmiş yumurtanın rahme ulaşmadan önce gelişmesi beklenir. Ancak dış gebelikte, döllenmiş yumurta fallop tüplerinde, karın boşluğunda, servikste veya yumurtalıkta yerleşebilir. Dış gebeliklerin çoğu fallop tüplerinde görülür ve bu, en tehlikeli türdür çünkü tüpün yırtılmasına ve ciddi kanamalara yol açabilir.
2. Dış Gebeliğin Sebepleri
Dış gebelik, genellikle bir dizi faktörün etkisiyle ortaya çıkar. Sağlıklı bir gebeliğin rahimde gelişmesi için fallop tüplerinin açık ve sağlıklı olması gerekir. Dış gebeliğin ortaya çıkmasındaki bazı yaygın sebepler şunlardır:
2.1. Fallop Tüp Tıkanıklığı
Fallop tüplerinde herhangi bir tıkanıklık, döllenmiş yumurtanın rahme ulaşmasını engelleyebilir. En yaygın nedenler arasında pelvik inflamatuar hastalıklar (PID), cinsel yolla bulaşan hastalıklar (özellikle klamidya ve gonore), geçirilmiş pelvik cerrahiler veya tüplerin doğuştan gelen yapısal problemleri yer alır.
2.2. Geçmişteki Dış Gebelik Öyküsü
Eğer bir kadının daha önce dış gebelik yaşanmışsa, bir sonraki gebelikte dış gebelik yaşama riski artar. Fallop tüpleri, bir dış gebelik sonrası düzgün çalışmayabilir, bu da tüpte tıkanıklık veya yapışıklıklara yol açabilir.
2.3. Hormonal Dengesizlikler
Bazı hormonlar, fallop tüplerinin düzgün çalışmasını etkileyebilir. Özellikle, progesteron hormonu düşükse, tüplerin hareketini engelleyebilir ve bu da dış gebelik riskini artırabilir.
2.4. IVF ve Yardımcı Üreme Teknikleri
Yapay döllenme (IVF) tedavisi gören kadınlarda dış gebelik riski daha yüksek olabilir. Bu durum, tüplerin normalden daha fazla etkileşime girmesi veya embriyonun yanlış yere yerleşmesiyle ilgili olabilir.
2.5. Sigara İçme
Sigara içmek, fallop tüplerinin işlevini bozarak dış gebelik riskini artıran bir diğer faktördür. Sigara içen kadınların, içmeyenlere göre dış gebelik yaşama olasılığı daha yüksektir.
2.6. Yaş
Kadınların yaş ilerledikçe dış gebelik riski artar. Özellikle 35 yaş ve üzeri kadınlar, dış gebelik yaşamaya daha yatkındır.
2.7. Doğum Kontrol Yöntemleri
Bazı doğum kontrol yöntemleri, dış gebelik riskini artırabilir. Özellikle, doğum kontrol yöntemi olarak rahim içi araç (RİA) kullanıyorsa ve kadın hamile kalırsa, dış gebelik riski yüksektir.
3. Dış Gebeliğin Belirtileri
Dış gebelik, normal gebelikle benzer bazı belirtiler gösterebilir, ancak genellikle daha şiddetli ve tehlikeli semptomlara yol açar. Dış gebelikte görülen yaygın belirtiler şunlardır:
3.1. Ağrı
Dış gebelikte en yaygın semptomlardan biri karın ağrısıdır. Ağrı, başlangıçta hafif olabilir ancak zamanla şiddetlenebilir. Genellikle bir tarafın alt kısmında (fallop tüpünün bulunduğu taraf) yoğunlaşan bu ağrı, tüp yırtıldığında çok daha şiddetli hale gelebilir.
3.2. Vajinal Kanama
Dış gebelik sırasında, normal gebelikte olduğu gibi bazı vajinal kanamalar olabilir. Ancak bu kanama genellikle anormaldir ve fazla miktarda olabilir. Kanama, ağrı ile birlikte yaşanıyorsa, dış gebelik şüphesini artırır.
3.3. Baş Dönmesi veya Bayılma
Dış gebelik, tüpün yırtılması veya kanama sonucu vücutta büyük bir kan kaybına yol açabilir. Bu durumda, baş dönmesi, bayılma hissi veya şiddetli halsizlik görülebilir.
3.4. Sırt Ağrısı
Bazı kadınlar, dış gebelik nedeniyle sırt ağrısı da hissedebilir. Bu, genellikle karın ağrısı ile birlikte olur.
3.5. Mide Bulantısı ve Kusma
Dış gebelikte mide bulantısı ve kusma da olabilir. Bununla birlikte, bu belirtiler genellikle normal gebelikte de görülür, bu yüzden sadece bu semptomlar tek başına dış gebelik teşhisi koydurmaz.
3.6. Ağrılı İdrar Yapma veya Tuvalet Alışkanlıklarında Değişiklik
Bazı durumlarda, dış gebelik idrar yapmayı zorlaştırabilir ve idrar yollarında rahatsızlık yaratabilir.
4. Dış Gebelik Teşhisi
Dış gebelik şüphesi varsa, kadının mutlaka bir doktora başvurması gerekir. Dış gebeliğin teşhisi için birkaç yöntem kullanılır:
4.1. Kan Testi (Beta-HCG Testi)
Gebelik testi, beta-HCG hormonunun seviyesini ölçer. Dış gebelikte, beta-HCG seviyesi normal gebelikte olduğundan farklı olabilir.
4.2. Ultrasonografi
Ultrason, dış gebeliği teşhis etmek için en yaygın kullanılan yöntemdir. Rahimde gebelik kesesi görülmediği takdirde, doktor dış gebelikten şüphelenebilir ve ultrason ile fallop tüplerinde döllenmiş yumurtayı arar.
4.3. Laparoskopi
Eğer ultrason ve kan testleri dış gebelik şüphesini doğruluyorsa, laparoskopi (karın boşluğunun incelenmesi) yapılabilir. Bu, kesin tanıyı koymak için kullanılan cerrahi bir yöntemdir.
5. Dış Gebeliğin Tedavi Yöntemleri
Dış gebelik tedavisi, gebeliğin bulunduğu yere, boyutuna ve kadının sağlık durumuna göre değişir. Erken teşhis edilen dış gebeliklerde tedavi daha kolay olabilir.
5.1. İlaç Tedavisi (Methotrexate)
Eğer dış gebelik erken evrede tespit edilirse ve tüp henüz patlamamışsa, methotrexate adlı bir ilaç kullanılarak gebeliğin sonlandırılması sağlanabilir. Bu ilaç, gebelik hücrelerini yok eder ve tüpün zarar görmesini engeller.
5.2. Cerrahi Müdahale
Dış gebelik durumunda, tüp yırtıldığında veya gebelik ileri bir aşamadaysa, cerrahi müdahale gerekebilir. Laparoskopik cerrahi ile dış gebelik dokusu alınabilir veya fallop tüpü çıkarılabilir. Tüpün korunması, kadının gelecekteki gebelik şansını etkileyebilir.
5.3. İzleme ve Takip
Bazı durumlarda, dış gebelik sonrasında kadının vücudu kendiliğinden gebeliği sonlandırabilir. Ancak bu süreçte, doktorun düzenli takibi önemlidir.
Dış gebelik, ciddi bir tıbbi durumdur ve doğru tedavi edilmediğinde hayatı tehdit edebilir. Erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleriyle, dış gebelik başarılı bir şekilde tedavi edilebilir ve komplikasyonlar engellenebilir. Dış gebelikten şüphelenen kadınların hemen bir sağlık profesyoneline başvurmaları ve gerekli testlerin yapılması gerekmektedir.