Akciğer Kanseri Nedir?

Akciğer kanseri, akciğer dokusundaki hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalarak tümör oluşturmasıyla ortaya çıkan bir kanser türüdür. Tüm dünyada en sık görülen ve en fazla ölüme yol açan kanser türlerinden biridir. Sigara kullanımı, çevresel faktörler ve genetik yatkınlık akciğer kanseri gelişiminde önemli rol oynar. Erken teşhis edilmediğinde hastalık hızla ilerleyebilir ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.

Akciğer Kanseri Türleri

Akciğer kanseri, hücre tipine ve yayılım hızına göre iki ana gruba ayrılır:

1. Küçük Hücreli Akciğer Kanseri (SCLC – Small Cell Lung Cancer)

Daha agresif ve hızlı büyüyen bir kanser türüdür.
Genellikle sigara içenlerde görülür.
Erken evrede teşhis edilmezse hızla yayılabilir.
Tedavisinde kemoterapi ve radyoterapi yaygın olarak kullanılır.

2. Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanseri (NSCLC – Non-Small Cell Lung Cancer)

Daha yavaş büyür ve yayılım hızı daha düşüktür.
Tüm akciğer kanseri vakalarının yaklaşık %85’ini oluşturur.
Alt türleri şunlardır:
- Adenokarsinom: Akciğerin dış bölgelerinde başlar, sigara içmeyenlerde de görülebilir.
- Skuamöz Hücreli Karsinom: Sigara içenlerde daha yaygındır, bronşların iç yüzeyinde oluşur.
- Büyük Hücreli Karsinom: Hızla büyüyebilen ve farklı akciğer bölgelerinde gelişebilen bir türdür.

Akciğer Kanserinin Nedenleri ve Risk Faktörleri

Akciğer kanserinin oluşumuna katkıda bulunan çeşitli faktörler bulunmaktadır:

1. Sigara Kullanımı

Akciğer kanserinin en önemli nedenidir.
Sigara içenlerde risk 20-30 kat artar.
Pasif içicilik de akciğer kanseri gelişme riskini artırır.

2. Genetik Yatkınlık

Ailede akciğer kanseri öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
Bazı genetik mutasyonlar, kanserin gelişme olasılığını artırabilir.

3. Çevresel Faktörler

Hava kirliliği (endüstriyel dumanlar ve egzoz gazları) akciğer kanseri riskini artırabilir.
Radyasyon maruziyeti (özellikle radon gazı) riski artıran çevresel etmenlerden biridir.
Asbest gibi kimyasallar bazı iş yerlerinde çalışan kişiler için risk oluşturur.

4. Yaşam Tarzı ve Diğer Hastalıklar

Dengesiz beslenme ve fiziksel aktivite eksikliği bağışıklık sistemini zayıflatabilir.
Kronik akciğer hastalıkları (KOAH, tüberküloz gibi) kanser gelişme riskini artırabilir.

Akciğer Kanserinin Belirtileri

Akciğer kanseri erken evrede belirti vermeyebilir. Ancak ilerleyen aşamalarda aşağıdaki belirtiler görülebilir:

Geçmeyen ve giderek kötüleşen öksürük
Kanlı balgam çıkarma
Göğüs ağrısı ve nefes darlığı
İştah kaybı ve hızlı kilo kaybı
Ses kısıklığı ve yutma güçlüğü
Kemik ağrıları ve halsizlik

Bu belirtilerden herhangi biri görüldüğünde vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.

Akciğer Kanserinin Teşhisi

Akciğer kanserinin erken teşhisi, hastalığın kontrol altına alınması açısından büyük önem taşır.

1. Görüntüleme Yöntemleri

Düşük doz bilgisayarlı tomografi (LDCT): Erken evrede tümörleri tespit edebilir.
Akciğer grafisi: İlk basamak görüntüleme yöntemidir, ancak küçük tümörler atlanabilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve PET-CT: Kanserin yayılımını değerlendirmek için kullanılır.

2. Biyopsi ve Laboratuvar Testleri

Bronkoskopi: Akciğerlere ince bir tüp ile girilerek biyopsi alınır.
İğne biyopsisi: Akciğer dokusundan örnek alınarak patolojik inceleme yapılır.
Kan testleri: Kanserin biyobelirteçleri incelenebilir.

Akciğer Kanserinin Evreleri

Akciğer kanseri, yayılım derecesine göre dört evrede sınıflandırılır:

Evre 1: Kanser yalnızca akciğerde sınırlıdır.
Evre 2: Kanser, akciğerin yakınındaki lenf bezlerine yayılmıştır.
Evre 3: Kanser, göğüs boşluğundaki lenf bezlerine veya yakındaki yapılara yayılmıştır.
Evre 4: Kanser, diğer organlara (beyin, karaciğer, kemikler) metastaz yapmıştır.

Akciğer Kanserinin Tedavi Yöntemleri

Tedavi yöntemi hastanın genel sağlık durumu, kanserin evresi ve hücre tipine göre belirlenir.

1. Cerrahi Tedavi

Lobektomi: Akciğerin kanserli bölümü çıkarılır.
Pneumonektomi: Tüm akciğerin alınmasıdır.
Segmentektomi: Küçük bir akciğer parçasının çıkarılmasıdır.

2. Radyoterapi (Işın Tedavisi)

Ameliyat edilemeyen hastalarda veya metastatik tümörleri küçültmek için kullanılır.

3. Kemoterapi

Kanser hücrelerini yok etmek için ilaç tedavisi uygulanır.
Genellikle ileri evre hastalarda kullanılır.

4. Hedefe Yönelik Tedavi

Genetik mutasyonlara sahip bazı hastalar için özel ilaçlar kullanılır.
EGFR, ALK ve ROS1 mutasyonları olan hastalar için kişiselleştirilmiş tedaviler bulunmaktadır.

5. İmmünoterapi

Bağışıklık sisteminin kanserle savaşmasına yardımcı olan yeni nesil bir tedavi yöntemidir.

Akciğer Kanserinden Korunma Yolları

Sigara içmemek ve sigara içilen ortamlardan uzak durmak
Hava kirliliği ve kimyasal maddelerden korunmak
Radon gazına maruziyeti azaltmak
Dengeli beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak
Erken tarama testlerine katılmak (özellikle sigara içenler için LDCT taramaları önerilir)

Akciğer kanseri, erken teşhis edilmediğinde hızlı ilerleyen ve ölüm oranı yüksek bir hastalıktır. Ancak sigara gibi risk faktörlerinden kaçınmak, düzenli taramalar yaptırmak ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek hastalığın önlenmesine yardımcı olabilir. Erken teşhis ve gelişmiş tedavi yöntemleri sayesinde akciğer kanseri ile mücadelede önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.