Akciğer Kanseri ve Moleküler Hedefe Yönelik Tedaviler

Akciğer Kanseri Nedir?

Akciğer kanseri, akciğer dokusundaki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla oluşan ve genellikle geç evrede belirti veren ciddi bir hastalıktır. İki ana tipi vardır:

• Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanseri (KHDAK) – En sık görülen tiptir (%85).
• Küçük Hücreli Akciğer Kanseri (KHAK) – Hızlı seyirlidir, erken yayılım gösterir.

Son yıllarda, genetik ve moleküler analizlerin ilerlemesiyle birlikte moleküler hedefe yönelik tedaviler bu hastalıkta devrim yaratmıştır.

Moleküler Hedefe Yönelik Tedavi Nedir?

Bu tedavi yöntemi, kanser hücrelerinin büyümesini ve çoğalmasını sağlayan belirli genetik mutasyonlara veya proteinlere yönelik özel ilaçlar kullanılarak uygulanır. Geleneksel kemoterapiden farklı olarak, sağlıklı hücrelere daha az zarar verir.

Hangi Genetik Değişiklikler Hedeflenir?

1. EGFR Mutasyonu

• Epidermal büyüme faktörü reseptörü.
• EGFR pozitif tümörlerde erlotinib, gefitinib, afatinib gibi tirozin kinaz inhibitörleri kullanılır.

2. ALK Rearranjmanı

• Anaplastik lenfoma kinaz geninde füzyon.
• ALK pozitif hastalarda crizotinib, alectinib, brigatinib gibi ALK inhibitörleri etkilidir.

3. ROS1 Rearranjmanı

• ROS1 pozitif tümörlerde crizotinib etkilidir.

4. BRAF V600E Mutasyonu

• BRAF inhibitörleri (dabrafenib) ve MEK inhibitörleri (trametinib) ile tedavi edilir.

5. MET Ekspresyonu veya Amplifikasyonu

• MET inhibitörleri (capmatinib, tepotinib) ile hedeflenebilir.

6. RET Rearranjmanları ve NTRK Füzyonları

• RET inhibitörleri (selpercatinib) ve TRK inhibitörleri (larotrectinib) kullanılabilir.

Tedaviye Başlamadan Önce Ne Yapılır?

1. Biyopsi ile tümör dokusu alınır.
2. Genetik/moleküler testler (NGS veya PCR temelli) uygulanır.
3. Tespit edilen mutasyona göre uygun hedefe yönelik ilaç planlanır.

Moleküler Hedefe Yönelik Tedavilerin Avantajları

• Yan etkiler genellikle kemoterapiye göre daha azdır.
• Spesifik hedefe yönelir, sistemik toksisite daha düşüktür.
• Yaşam süresini uzatabilir, yaşam kalitesini artırabilir.
• Oral formları mevcuttur (hastaneye bağımlılığı azaltır).

Direnç Gelişimi

Zamanla bazı hastalarda ikincil mutasyonlar gelişebilir ve tedaviye direnç oluşabilir. Bu durumda yeni nesil inhibitörlere geçiş yapılabilir.

Özetle

Akciğer kanserinde moleküler hedefe yönelik tedaviler, kişiselleştirilmiş tıbbın öncüsü olarak kanserin genetik yapısına göre planlanan, etkili ve yenilikçi yaklaşımlardır. Uygun hasta seçimi ve düzenli izlem ile bu tedaviler yaşam süresini uzatmakta ve yaşam kalitesini iyileştirmektedir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: Akciğer kanseri, EGFR, ALK, hedefe yönelik tedavi, moleküler onkoloji, tirozin kinaz inhibitörü, kişiselleştirilmiş tıp.