Akciğer Transplantasyonu: Endikasyonlar ve Postoperatif Yönetim

Akciğer Nakli Nedir?

Akciğer transplantasyonu, son evre akciğer hastalığı olan hastalarda yaşam süresini ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla, hasarlı akciğerin bir donörden alınan sağlıklı bir akciğerle değiştirilmesidir. Tek veya çift akciğer nakli yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

akciğer nakli, akciğer transplantasyonu, postoperatif yönetim, akciğer yetmezliği, kronik obstrüktif akciğer hastalığı, pulmoner fibrozis, transplantasyon sonrası bakım

Akciğer Transplantasyonunun Endikasyonları

Akciğer nakli, medikal tedaviye yanıt vermeyen, ilerleyici akciğer hastalıklarında düşünülür. Aşağıdaki hastalıklar, transplantasyonun en sık endikasyonlarını oluşturur:

1. Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)

İleri evrede, hipoksemi ve hiperkapni ile seyreden, sık hastane yatışı gerektiren KOAH olgularında akciğer nakli bir seçenek haline gelir.

2. İdiyopatik Pulmoner Fibrozis (İPF)

Hızlı progresyon gösteren İPF vakaları, genellikle nakil gereksinimi en yüksek hasta grubudur.

3. Kistik Fibrozis

Genetik geçişli bu hastalıkta, mukus birikimi ve tekrar eden enfeksiyonlar nedeniyle akciğer fonksiyonları dramatik biçimde azalır.

4. Pulmoner Arteriyel Hipertansiyon

Medikal tedaviye dirençli, sağ kalp yetmezliği gelişen hastalarda transplantasyon düşünülmelidir.

Akciğer Nakli Adayı Belirleme Kriterleri

İleri evre, geri dönüşsüz akciğer hastalığı
6-12 ay içinde mortalite riski yüksek olan klinik seyir
Aktif enfeksiyonun olmaması
Onkolojik hastalık bulunmaması
Multisistem organ yetmezliği olmaması
Psikososyal uyumun sağlanmış olması

Transplantasyon kararı multidisipliner ekipler tarafından verilmelidir. Pulmonolog, göğüs cerrahı, enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve psikiyatri değerlendirmeleri önemlidir.

Postoperatif Dönemde Yönetim Stratejileri

1. Yoğun Bakım Takibi

Ameliyat sonrası ilk 24-72 saat yoğun bakımda geçirilir. Mekanik ventilasyon ihtiyacı, hemodinamik stabilite ve oksijenizasyon düzeyleri dikkatle izlenir.

2. İmmünsüpresif Tedavi

Rejeksiyon riskini önlemek için genellikle şu üçlü tedavi kombinasyonu uygulanır:

Kalsinörin inhibitörleri (takrolimus, siklosporin)
Antimetabolitler (mikofenolat mofetil)
Kortikosteroidler

3. Enfeksiyon Profilaksisi

Pneumocystis jirovecii için trimetoprim-sülfametoksazol
Sitomegalovirüs (CMV) için valgansiklovir
Mantar enfeksiyonlarına karşı antifungal tedavi

4. Rejeksiyon İzlemi

Transbronşiyal biyopsiler ile akut rejeksiyon takibi yapılır.
Kronik rejeksiyon (bronşiolitis obliterans sendromu) uzun dönem komplikasyon olarak izlenmelidir.

5. Rehabilitasyon ve Uzun Dönem Takip

Solunum fizyoterapisi ve egzersiz programları uygulanır.
Yaşam boyu takip gerektirir.
Graft fonksiyonu, immünsüpresyon komplikasyonları ve komorbiditeler düzenli izlenir.

Özetle

Akciğer transplantasyonu, son evre akciğer hastalıkları için yaşam kurtarıcı bir seçenek sunar. Doğru hasta seçimi, multidisipliner yaklaşım ve etkin postoperatif yönetim ile transplantasyonun başarısı önemli ölçüde artırılabilir. Hem hasta eğitimi hem de sağlık profesyonelleri için detaylı bilgi paylaşımı, sürecin başarısında kilit rol oynar.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.