Aktinik Keratoz Nedir? Nedenleri Belirtileri Tedavi Yöntemleri

Aktinik keratoz (AK), ciltte güneşe maruz kalmanın bir sonucu olarak gelişen ve çoğu zaman kanser öncesi bir durum olarak kabul edilen, deri hücrelerinin anormal büyümesiyle karakterize edilen bir cilt hastalığıdır. Güneşe uzun süreli maruz kalan kişilerde, özellikle açık tenli ve yaşlı bireylerde daha yaygın olarak görülür. Aktinik keratoz, genellikle ciltte kuru, pul pul dökülen, pürüzlü lezyonlar şeklinde kendini gösterir.

Aktinik Keratozun Nedenleri

Aktinik keratozun temel nedeni, ultraviyole (UV) ışınlarına uzun süreli maruz kalmaktır. Güneşe aşırı maruz kalma, özellikle cildin koruyucu özelliklerinin zayıfladığı zamanlarda, deri hücrelerinde genetik değişikliklere neden olabilir. Uzun yıllar boyunca tekrarlanan güneşe maruz kalma, ciltteki DNA’nın hasar görmesine ve anormal hücrelerin oluşmasına yol açabilir. Bu da aktinik keratoz gelişimine neden olur.

Aktinik keratozun oluşumuna katkıda bulunan faktörler arasında:

UV ışınlarına aşırı maruz kalma: Güneş ışığı, solaryum kullanımı, yüksek irtifalarda yaşama veya güneşin güçlü olduğu bölgelerde bulunma.
Cilt tipi: Açık tenli, mavi gözlü ve sarı saçlı insanlar daha yüksek risk altındadır.
Yaş: Aktinik keratoz, genellikle 40 yaş ve sonrasında görülür, çünkü ciltte yıllarca birikmiş UV ışını hasarının etkisi daha belirgin hale gelir.
Zayıf bağışıklık sistemi: Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde (örneğin organ nakli sonrası ilaç kullananlar) aktinik keratoz riski artar.
Aile geçmişi ve genetik yatkınlık: Ailede aktinik keratoz veya cilt kanseri öyküsü olan bireyler de risk altındadır.

Aktinik Keratozun Belirtileri

Aktinik keratoz, genellikle vücutta güneşe maruz kalan bölgelerde, özellikle yüz, kulaklar, boyun, eller, kollar, kafa derisi (saçsız bölgelerde), omuzlar ve sırtın üst kısmında gelişir. Belirtiler, lezyonların tipine ve yerleşimine göre değişiklik gösterebilir, ancak en yaygın belirtiler şunlardır:

Kabarık, pürüzlü veya pullu cilt: Lezyonlar kuru ve sert olabilir, genellikle pembe, kırmızı, kahverengi veya deri renginde olur.
Hafif ağrı veya kaşıntı: Lezyonlar bazen hassas olabilir, ancak genellikle ağrı vermez.
Dökülme ve pul pul dökülme: Lezyonlar bazen soyulabilir ve bu durum ciltte pul pul dökülmeye yol açabilir.
Büyüme eğilimi: Zamanla büyüyebilir veya yeni lezyonlar ortaya çıkabilir.

Aktinik Keratozun Teşhisi

Aktinik keratozun teşhisi genellikle dermatolog tarafından yapılan cilt muayenesi ve gerekirse biyopsi ile konur. Dermatolog, ciltteki anormal lezyonları kontrol ederek aktinik keratoz şüphesi taşıyabilir. Eğer şüpheli bir lezyon varsa, cilt biyopsisi yapılabilir. Biyopsi, deri hücrelerinden bir örnek alınarak laboratuvarda incelenmesiyle yapılır ve kanser öncesi bir durum olup olmadığı belirlenir.

Aktinik Keratozun Tedavisi

Aktinik keratoz tedavi edilebilir, ancak tedavi edilmezse bazı vakalarda deri kanserine (özellikle yavaş büyüyen bazal hücreli kanser ve skuamöz hücreli kanser) dönüşebilir. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

1. Topikal Tedaviler

Kriyoterapi (dondurma tedavisi): Aktinik keratoz lezyonları, sıvı azot ile dondurularak tedavi edilir. Bu işlem, lezyonun donarak öldürülmesine ve vücutta doğal olarak atılmasına neden olur.
Topikal ilaçlar: İmmün sistemi uyararak cilt hücrelerinin yeniden büyümesini sağlayan topikal tedavi seçenekleri (örneğin imiquimod) kullanılabilir. Ayrıca, retinoidler gibi ilaçlar da tedavi için tercih edilebilir.

2. Lazer Tedavisi

Lazer tedavisi, aktinik keratozun tedavisinde etkili bir yöntem olabilir. Lazerle, ciltteki hasarlı hücreler hedef alınarak tedavi edilir. Bu işlemle cilt altındaki sağlıklı hücreler korunur ve hasarlı hücreler yok edilir.

3. Cerrahi Müdahale

Aktinik keratoz, bazen cerrahi olarak da çıkarılabilir. Küçük lezyonlar lokal anestezi ile çıkarılabilir. Cerrahi tedavi, genellikle büyük lezyonlar veya kriyoterapi ile tedavi edilemeyen vakalar için tercih edilir.

4. Fotodinamik Terapi

Fotodinamik terapi, ışık duyarlı bir ilaç ile kombine edilen bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi, lezyonları yok etmek için ışık kullanır ve genellikle topikal ilaçlardan fayda görmeyen vakalarda uygulanır.

Aktinik Keratoz ve Cilt Kanseri Riski

Aktinik keratoz, genellikle kanser öncesi bir durum olarak kabul edilir, ancak tedavi edilmezse bazı vakalarda skuamöz hücreli kanser gibi daha ciddi cilt kanserlerine dönüşebilir. Bu nedenle, aktinik keratoz teşhisi konan bireylerin düzenli olarak dermatolojik kontroller yaptırmaları önemlidir.

Aktinik Keratozdan Korunma

Aktinik keratozdan korunmanın en etkili yolu, güneşe maruz kalmayı sınırlamaktır. Korunma yöntemleri şunlardır:

Güneş koruyucu kullanmak: Yüksek faktörlü güneş koruyucular, ciltteki UV hasarını azaltır.
Güneşe çıkarken koruyucu giysiler giymek: Şapka, güneş gözlüğü ve uzun kollu giysiler kullanmak.
Gölgeye kaçmak: Özellikle güneşin en yoğun olduğu saatlerde (10:00-16:00) güneş ışığından kaçınmak.
Düzenli cilt muayenesi: Ciltteki değişikliklerin erken fark edilmesi için dermatologlar tarafından düzenli muayene yapılması önerilir.

#AktinikKeratoz #CiltSağlığı #CiltKanseri #GüneşKoruması #DeriLezyonları #GüneşeMaruzKalma #CiltBakımı #Dermatoloji #CiltKanseriÖncesi