Akut Kolesistit Nedir? Sebepleri, Belirtiler ve Tedavi

Akut kolesistit, safra kesesinin aniden gelişen iltihabıdır. En yaygın nedeni, safra kesesi boynunun veya sistik kanalın safra taşıyla tıkanmasıdır. Bu durum, safra akışının durmasına ve kese içinde basınç artışı ile enfeksiyon gelişmesine yol açar. Zamanında müdahale edilmediğinde ciddi komplikasyonlara neden olabilecek cerrahi bir acildir.

Akut Kolesistitin Tanımı

Safra kesesi, karaciğerin ürettiği safrayı depolayan ve sindirim sırasında ince bağırsağa aktaran bir organdır. Tıkanıklık ve durgunluk, kese duvarında ödem, enfeksiyon ve nekrozla seyreden bir inflamasyon süreci başlatır. Akut kolesistit, sıklıkla kolelitiyazis (safra taşı hastalığı) zeminde gelişir.

Sebepleri

1. Safra Taşları (%90’dan Fazla)

En sık neden.
Sistik kanalı tıkayarak safranın akışını engeller.

2. Akalkülöz Kolesistit

Safra taşı olmadan gelişir.
Travma, sepsis, uzun süre açlık, mekanik ventilasyon gibi durumlarda görülür.
Özellikle yoğun bakım hastalarında daha yaygındır.

3. İkincil Nedenler

Paraziter enfeksiyonlar
Safra yolları tümörleri
Viral hepatitler

Belirtiler

Sağ üst kadran ağrısı (künt, sabit, sırta ve omuza yayılabilir)
Murphy belirtisi: Derin inspirasyonda sağ üst kadranda palpasyonla ani ağrı ve solunumun kesilmesi
Ateş ve titreme
Bulantı ve kusma
Ciltte sararma (ilerleyen safra stazı durumlarında)
Lökositoz (kan testinde)

Tanı Yöntemleri

1. Ultrasonografi

İlk tercih edilen görüntüleme yöntemidir.
Safra taşı, kese duvarı kalınlaşması, perikolesistik sıvı izlenebilir.

2. BT ve MR

Komplike vakalarda ve tanının netleşmediği durumlarda kullanılır.

3. Laboratuvar

Lökosit yüksekliği, CRP artışı
Karaciğer fonksiyon testlerinde bozulma

Tedavi Yöntemleri

1. Medikal Tedavi (Erken Dönemde)

Damar yolu ile sıvı desteği
Geniş spektrumlu antibiyotikler
Ağrı kesiciler ve antispazmodikler
Açlık (NPO) ve mide dekompresyonu (gerekiyorsa nazogastrik sonda)

2. Cerrahi Tedavi – Kolesistektomi

Laparoskopik kolesistektomi, altın standart tedavi yöntemidir.
Genellikle tanıdan sonraki ilk 72 saat içinde uygulanır.
Komplike veya geç tanı konmuş vakalarda açık cerrahi tercih edilebilir.

3. Perkütan Kolesistostomi

Cerrahi riski yüksek hastalarda geçici çözüm olarak uygulanır.
Ultrason eşliğinde safra kesesine dren yerleştirilir.

Komplikasyonlar

Safra kesesi gangreni
Perforasyon ve peritonit
Safra fistülü
Sepsis
Karaciğer apsesi

Özetle

Akut kolesistit, safra taşlarının neden olduğu inflamatuar bir durumdur ve zamanında müdahale edilmezse hayati komplikasyonlara yol açabilir. Erken tanı, antibiyotik tedavisi ve cerrahi müdahale ile iyileşme şansı yüksektir. Özellikle sağ üst kadran ağrısı olan ve safra taşı tanısı konmuş hastalarda bu tablo akılda tutulmalıdır.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler

Akut kolesistit, safra kesesi iltihabı, safra taşı, kolesistektomi, Murphy belirtisi, safra yolları, akalkülöz kolesistit, peritonit, laparoskopik cerrahi, sağ üst kadran ağrısı