Akut ve Kronik Piyelonefrit: Klinik Farklılıklar ve Tedavi Yaklaşımları
Tanım ve Genel Bakış
Piyelonefrit, böbreğin parankimi ve pelvikaliksiyel sisteminin bakteriyel enfeksiyonudur. Klinik seyri ve patofizyolojisine göre ikiye ayrılır:
- Akut piyelonefrit (APN): Hızlı başlangıçlı, sistemik belirtilerle seyreden enfeksiyon.
- Kronik piyelonefrit (KPN): Tekrarlayan ya da sürekli enfeksiyonlara bağlı olarak gelişen, kalıcı parankimal skar oluşumu ve fonksiyon kaybı ile karakterizedir.
Akut Piyelonefrit
Etiyoloji ve Patogenez
- En sık etken: Escherichia coli (%70–90)
- Enfeksiyon genellikle asendan yol ile mesane kaynaklı gelişir.
- Kadınlarda daha sık görülür; cinsel aktivite, gebelik ve üriner sistem anomalileri risk faktörüdür.
Klinik Bulgular
- Yüksek ateş (>38°C)
- Kostovertebral açıda hassasiyet (flank ağrısı)
- Dizüri, pollaküri, hematüri gibi alt üriner sistem bulguları
- Bulantı, kusma, halsizlik
Laboratuvar ve Görüntüleme
- İdrar tahlili: Lökositüri, bakteriüri, nitrit pozitifliği
- İdrar kültürü: Tanıda altın standart
- Kan testleri: Lökositoz, yüksek CRP ve sedimentasyon
- BT veya USG: Komplike vakalarda böbrek absesi, taş, obstrüksiyon dışlanmalıdır
Tedavi Yaklaşımı
- Empirik antibiyotik: Fluorokinolonlar, 3. kuşak sefalosporinler
- Tedavi süresi: 7–14 gün (komplike olmayan vakalarda kısa tedavi uygundur)
- Ağır olgularda IV tedavi ve hastaneye yatış gerekebilir
Kronik Piyelonefrit
Patogenez ve Risk Faktörleri
- Tekrarlayan akut ataklar sonucu parankimde skar dokusu gelişimi
- Vezikoüreteral reflü (VUR), taş hastalığı, obstrüksiyon, nörojen mesane sık nedenlerdir
- Çocuklukta geçirilmiş APN önemli bir risk faktörüdür
Klinik Bulgular
- Belirsiz başlangıç ve yavaş ilerleme
- Kronik bel ve yan ağrısı
- Anemi, hipertansiyon, poliüri, noktüri
- İleri evrede böbrek yetmezliği
Tanı Yöntemleri
- USG ve BT: Skarlaşma, böbrek küçülmesi, kortikomedüller düzensizlik
- DMSA sintigrafisi: Fonksiyon kaybını ve skarları göstermede altın standart
- İdrar kültürü: Persistan enfeksiyon varlığını gösterir
Tedavi Yaklaşımı
- Altta yatan nedenin giderilmesi (örneğin VUR, taş, obstrüksiyon)
- Uzun süreli antibiyotik tedavisi
- Profilaktik antibiyotik: Tekrarlayan enfeksiyonlarda düşük doz, gece yatmadan önce
- İleri evrelerde nefroektomi veya renal transplantasyon gerekebilir
Akut ve Kronik Piyelonefrit: Klinik Farklılıklar Tablosu
| Özellik | Akut Piyelonefrit | Kronik Piyelonefrit |
|---|---|---|
| Başlangıç | Ani | Sinsi |
| Ateş | Yüksek | Genellikle yok |
| Ağrı | Şiddetli flank ağrısı | Künt bel ağrısı |
| İdrar bulguları | Belirgin | Hafif |
| Böbrek fonksiyonları | Genelde korunmuş | Azalmış |
| Görüntüleme | Normal veya ödem | Skar, atrofi, deformite |
| Tedavi | Kısa süreli antibiyotik | Uzun süreli, profilaksi gerekebilir |
Özetle
Piyelonefrit, akut formunda ciddi sistemik enfeksiyona yol açabilirken, kronik formu sessiz seyrederek ilerleyici böbrek hasarına neden olabilir. Etkin tanı, uygun süreli antibiyotik tedavisi ve altta yatan nedenlerin ortadan kaldırılması, böbrek fonksiyonlarının korunmasında kritik rol oynar. Özellikle pediatrik hastalarda vezikoüreteral reflü gibi risk faktörlerinin erken saptanması, kronik hasarın önlenmesini sağlar.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler: akut piyelonefrit, kronik piyelonefrit, böbrek enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu, vezikoüreteral reflü, idrar kültürü, antibiyotik tedavisi, renal skar, nefroloji, DMSA sintigrafisi