Aort Anevrizması Rüptürü Nedir?: Acil Durum Yönetimi

Aort anevrizması rüptürü, aort damarının genişlemesi sonucu oluşan balonlaşmanın (anevrizma) yırtılmasıdır. Aort, vücudun en büyük atardamarı olduğu için bu yırtılma, dakikalar içinde hayati tehlike yaratabilecek masif iç kanamaya yol açar. Bu durum acil müdahale gerektiren kardiyovasküler bir felakettir ve mortalitesi çok yüksektir. Rüptüre aort anevrizması genellikle abdominal aort bölgesinde görülür, ancak torasik aort da etkilenebilir.

Aort Anevrizması Nedir?

Aort anevrizması, aort duvarının zayıflaması sonucu normal çapın 1.5 katından fazla genişlemesidir. Anevrizma çapı büyüdükçe rüptür riski de artar. Özellikle 5.5 cm üzerindeki anevrizmalar yüksek risk taşır.

Rüptürün Belirtileri

Abdominal Aort Anevrizması (AAA) Rüptürü:

Ani, şiddetli karın, bel veya kasık ağrısı
Belirgin hipotansiyon (şok bulguları)
Nabız alınamaması
Bayılma veya bilinç kaybı
Pulsatil (atan) abdominal kitle
Terleme, solukluk, ajitasyon

Torasik Aort Anevrizması Rüptürü:

Göğüste yırtılır tarzda ağrı (sıklıkla sırta vuran)
Dispne (nefes darlığı), hemoptizi
Ses kısıklığı
Hipotansiyon ve hızlı şok gelişimi

Tanı Yöntemleri

Rüptüre aort anevrizması bir klinik tanıdır, zamanla yarışılır. Tanısal görüntüleme hızlı yapılmalıdır ancak tedavi sürecini geciktirmemelidir.

Ultrasonografi (USG): Hızlı ve yatak başında uygulanabilir; AAA’yı gösterebilir.
Bilgisayarlı Tomografi Anjiyografi (BT Anjiyo): Hem rüptürü hem de cerrahi planlamayı en iyi gösteren görüntüleme.
Ekokardiyografi (TEE): Torasik aort rüptürlerinde transözofageal yaklaşım yararlıdır.
Kan testleri: Laktat yüksekliği, hemoglobin düşüklüğü, metabolik asidoz gibi bulgular eşlik edebilir.

Acil Durum Yönetimi

1. Hemodinamik Stabilizasyon

Acil sıvı resüsitasyonu (kristalloidler, kan ürünleri)
Kontrollü hipotansiyon (sistolik 80-100 mmHg): Fazla sıvı verilmesi rüptürü artırabilir.
Oksijen desteği
Ağrı kontrolü

2. Acil Cerrahi Müdahale

Açık cerrahi onarım (OR): Klasik yöntemdir, rüptür alanı temizlenerek greftle onarılır.
EVAR (Endovasküler Anevrizma Onarımı): Uygun hastalarda damar içinden stent greft yerleştirilerek rüptür kapatılır. Daha az invazivdir ve mortaliteyi azaltabilir.

3. Yoğun Bakım Takibi

Postoperatif ventilasyon ve organ destek tedavisi
Koagülopati yönetimi
Renal fonksiyon takibi

Risk Faktörleri

Hipertansiyon
Sigara kullanımı
Ailede anevrizma öyküsü
Erkek cinsiyet
65 yaş üstü bireyler
Ateroskleroz, Marfan sendromu gibi bağ dokusu hastalıkları

Özetle

Aort anevrizması rüptürü, dakikalar içinde ölüme yol açabilen bir acil cerrahi durumdur. Ani şiddetli ağrı, hipotansiyon ve şok bulgularında tanı geciktirilmeden konmalı; hızlı görüntüleme ile birlikte cerrahi ekip hazır edilmelidir. Erken müdahale, hayat kurtarıcıdır.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler

Aort anevrizması, rüptür, abdominal aort anevrizması, torasik aort, acil cerrahi, EVAR, aort yırtılması, şok, hipotansiyon, endovasküler girişim, kardiyovasküler aciller