Astım Krizi Sırasında Ne Yapılmalıdır?

Giriş

Astım, solunum yollarının kronik iltihabi bir hastalığıdır ve çeşitli tetikleyicilere karşı aşırı duyarlılıkla karakterizedir. Astım krizi (atak), solunum yollarının aniden daralması sonucu oluşan nefes darlığı, öksürük, hırıltılı solunum ve göğüste sıkışma hissi ile kendini gösteren ciddi bir durumdur.

Astım krizi sırasında doğru müdahalede bulunmak, kişinin sağlığını koruması açısından hayati önem taşır. Bu yazıda, astım krizinin belirtileri, kriz sırasında yapılması gerekenler ve önleyici tedbirler detaylı olarak ele alınacaktır.

Astım Krizinin Belirtileri

Astım atağı sırasında ortaya çıkan belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve atağın şiddetine bağlı olarak farklılık gösterebilir.

Hafif ve Orta Şiddette Astım Krizi Belirtileri

Nefes darlığı ve sık nefes alıp verme
Öksürük (özellikle gece ve sabah erken saatlerde artar)
Hırıltılı solunum
Göğüste sıkışma hissi
Konuşmada hafif zorlanma
Hafif baş dönmesi

Şiddetli Astım Krizi Belirtileri (Acil Müdahale Gerektirir)

Cümle kurarken nefes darlığı yaşama
Dudaklarda veya tırnaklarda morarma (siyanoz)
Nefes alırken göğüste belirgin çekilmeler
Nabzın hızlanması ve kalp çarpıntısı
Şiddetli halsizlik ve baş dönmesi
Havada açlık hissi ve panik durumu
Bayılma riski

Eğer astım krizi sırasında yukarıdaki şiddetli belirtiler görülüyorsa, acil tıbbi yardım alınmalıdır.

Astım Krizi Sırasında Yapılması Gerekenler

1. Sakin Kalın ve Panik Yapmayın

Astım atağı sırasında panik, nefes darlığını daha da artırabilir.
Kişi sakinleşmeye çalışmalı, düzenli ve yavaş nefes alıp vermeye odaklanmalıdır.

2. Hemen Rahat Bir Pozisyon Alın

Dik bir şekilde oturun veya hafif öne eğilin. Sırtınızı destekleyen bir sandalyeye oturabilirsiniz.
Yatmak nefes almayı zorlaştırabilir, bu nedenle yatmaktan kaçının.

3. Hızlı Etkili (Kurtarıcı) İnhaler Kullanın

Salbutamol (Ventolin) gibi kısa etkili beta-2 agonist içeren inhaler ilaçlar astım krizini hafifletmek için kullanılmalıdır.
İnhaler cihazınızın talimatlarına uygun şekilde 1-2 nefes çekin.
Eğer 15-20 dakika içinde belirgin bir düzelme olmazsa ikinci bir doz alınabilir.

4. Oksijen Desteği Sağlayın (Mümkünse)

Eğer bir sağlık kuruluşunda veya oksijen kaynağına erişiminiz varsa, oksijen desteği alın.
Oksijen desteği, ciddi vakalarda hayati önem taşır.

5. Tetikleyicileri Ortadan Kaldırın

Sigara dumanı, toz, parfüm, soğuk hava veya alerjenler astım krizini şiddetlendirebilir.
Krizin olduğu ortamın havalandırılması ve temiz hava sağlanması önemlidir.

6. Sıvı Tüketin

Ilık su içmek, boğazı rahatlatmaya yardımcı olabilir.
Ancak aşırı soğuk veya sıcak içeceklerden kaçınılmalıdır.

7. Nefes Egzersizleri Yapın

Dudak büzerek solunum tekniği (Pursed Lip Breathing):
1. Burundan derin bir nefes alın.
2. Ağzınızı büzerek (ıslık çalar gibi) yavaşça nefes verin.
3. Bu işlem nefes darlığını hafifletebilir.

Acil Yardım Ne Zaman Alınmalı?

Astım krizi sırasında aşağıdaki durumlar gelişirse derhal 112 acil servis aranmalıdır:

Kurtarıcı inhaler kullanıldıktan sonra nefes darlığı düzelmiyorsa
Konuşmakta veya yürümekte zorlanıyorsa
Dudaklarda, tırnaklarda morarma varsa
Şuur kaybı veya bayılma riski varsa
Hızlı nefes alıp verme ve göğüs kaslarında aşırı çekilmeler varsa

Acil tıbbi müdahale gerektiren astım krizleri, tedavi edilmezse hayati tehlike oluşturabilir.

Astım Krizini Önlemek İçin Alınması Gereken Önlemler

1. Tetikleyicilerden Kaçının

Toz, polen, hayvan tüyü, sigara dumanı, küf ve hava kirliliğinden uzak durulmalıdır.
Soğuk hava ve nem değişimlerinden korunmak için şal veya maske kullanılabilir.

2. Astım İlaçlarını Düzenli Kullanın

Doktorun önerdiği koruyucu inhaler ve ilaçlar aksatılmamalıdır.
Ani atakları önlemek için uzun etkili bronkodilatörler ve kortikosteroid inhalerler düzenli olarak kullanılmalıdır.

3. Düzenli Egzersiz Yapın (Aşırıya Kaçmadan)

Aşırı yoğun egzersizden kaçınılmalı, hafif tempolu yürüyüş ve nefes egzersizleri yapılmalıdır.
Yüzme, solunum kaslarını güçlendirebilecek faydalı bir spordur.

4. Sağlıklı Beslenme ve Sıvı Tüketimi

İşlenmiş gıdalardan, katkı maddelerinden ve aşırı baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
Bol su içmek, mukusun incelmesine yardımcı olur.

5. Aşı Olun

Grip ve zatürre (pnömokok) aşıları, solunum yolu enfeksiyonlarını önlemek için önerilir.

6. Düzenli Doktor Kontrollerini İhmal Etmeyin

Doktor kontrolünde solunum fonksiyon testleri ve alerji testleri yapılmalıdır.
İlaç dozu ve tedavi planı düzenli olarak gözden geçirilmelidir.

Astım krizi, solunum yollarının ani daralmasıyla gelişen ve acil müdahale gerektirebilen ciddi bir durumdur. Kriz sırasında panik yapmadan, doğru pozisyonda oturmak, kurtarıcı inhaleri kullanmak ve tetikleyicileri ortadan kaldırmak hayati önem taşır.

Eğer kriz belirtileri şiddetlenirse ve ilaç kullanımına rağmen düzelme olmazsa, acil tıbbi yardım alınmalıdır. Astım ataklarını önlemek için düzenli tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri büyük önem taşır.