Bebeklerde Kraniosinostoz (Kafatası Şekil Bozukluğu) Belirtileri Nedenleri ve Tedavi

Kraniosinostoz, bebeklerde kafatasını oluşturan kemikler arasındaki eklemlerin (süturların) normalden erken kapanması sonucu ortaya çıkan yapısal bir gelişim bozukluğudur. Bu erken kapanma, kafatasının ve beynin doğal büyüme sürecini bozar ve kafa şeklinin asimetrik ya da anormal bir şekilde gelişmesine yol açar. Doğumda fark edilebileceği gibi, ilk birkaç ay içinde de belirti verebilir.

Hafif formlarda yalnızca estetik sorunlar yaşanırken, ciddi olgularda beyin basıncında artış, gelişim geriliği ve nörolojik komplikasyonlar oluşabilir. Bu nedenle erken tanı ve uygun müdahale son derece önemlidir.

Kraniosinostoz Nedir?

Kafatası, doğumdan sonra esnek ve hareketli kemik plakalarından oluşur. Bu plakalar arasında yer alan süturlar, bebeğin beyninin büyümesine olanak tanımak için bir süre açık kalır. Ancak kraniosinostoz durumunda bu süturlardan biri ya da birkaçı normalden önce kapanır. Bu da kafatasının büyüme yönünü sınırlandırır ve başka bir yöne doğru kompansatuvar büyüme gelişir.

Sütur Tiplerine Göre Kraniosinostoz Türleri

Sagittal sütur kapanması (Skafosefali): En sık görülen tiptir. Baş uzun ve dar görünür.
Koronal sütur kapanması (Anterior plagiosefali): Alın bölgesinde düzleşme olur.
Metopik sütur kapanması (Trigonoefali): Alın üçgen şeklini alır, gözler birbirine yaklaşır.
Lambdoid sütur kapanması (Posterior plagiosefali): Nadir görülür. Başın arka kısmında asimetri olur.

Nedenleri

Kraniosinostozun nedeni çoğu zaman bilinmez (idiopatik). Ancak bazı genetik ve çevresel faktörlerle ilişkilendirilebilir.

Genetik sendromlar: Apert, Crouzon, Pfeiffer, Saethre-Chotzen gibi sendromlarda görülür
Aile öyküsü: Genetik geçiş gösterebilir
Düşük doğum ağırlığı ve intrauterin kısıtlılık
Anne karnında pozisyonel baskı
Tiroit bozuklukları veya vitamin eksiklikleri

Belirtiler

Belirtiler süturun hangi bölgede erken kapandığına bağlı olarak değişir. Aşağıdaki bulgular dikkat çeker:

Anormal kafa şekli
Kafatasında belirgin çıkıntılar veya düzleşmeler
Alın veya ense bölgesinde asimetri
Gözlerde dışa fırlama ya da kayma
Gözler arası mesafe değişikliği
Gelişim geriliği (ileri evrelerde)
Huzursuzluk, kusma, nöbet (nadiren, kafa içi basınç artarsa)

Tanı

Erken tanı, bebeğin sağlıklı beyin gelişimi açısından kritik önemdedir. Tanı için:

Fizik muayene: Kafa şekli ve sütur yapısı değerlendirilir
Kafatası grafisi: Kapanan süturlar tespit edilir
Bilgisayarlı tomografi (BT): Kafatası yapısı detaylı incelenir
Genetik testler: Sendrom şüphesi varsa yapılır

Tedavi Yöntemleri

Tedavi, süturun kapanma derecesi, etkilenen alan ve bebeğin genel sağlık durumuna göre planlanır. Amaç hem estetik iyileşme sağlamak hem de beyin gelişimini desteklemektir.

Cerrahi Tedavi

Açık kraniyal rekonstrüksiyon: 6-12 ay arasında yapılır. Kafatası yeniden şekillendirilir.
Endoskopik süturotomi: Hafif formlarda, 6 aydan küçük bebeklerde uygulanabilir. Minimal invaziv yöntemdir.
Cerrahiden sonra kask tedavisi gerekebilir.

Takip ve Destekleyici Yaklaşım

Hafif formlarda sadece takip yeterli olabilir
Gelişimsel takip ve nörolojik değerlendirme yapılmalıdır
Fizyoterapi ve ergoterapi gerekebilir

Ailelere Öneriler

Bebeğin kafa şeklini düzenli olarak gözlemleyin
Kafa şekli fark edilirse vakit kaybetmeden çocuk nöroşirürjisi uzmanına başvurun
Baş pozisyonunu sık değiştirmek, düz yatmaktan kaçınmak
Uzun süreli plasiyosefali (pozisyona bağlı düzleşme) ile kraniosinostoz ayırt edilmelidir

Özetle

Kraniosinostoz, bebeklerde kafa şeklinin anormal gelişmesine neden olan ciddi bir durumdur. Beyin gelişimi ve kafa içi basınç üzerinde etkileri olabileceği için erken tanı ve uygun cerrahi müdahale ile başarılı sonuçlar alınabilir. Ailelerin kafa şekliyle ilgili değişiklikleri dikkatle gözlemlemesi ve gecikmeden hekime başvurması çok önemlidir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler
kraniosinostoz, bebeklerde kafa şekil bozukluğu, sütur erken kapanması, skafosefali, trigonoefali, plagiosefali, endoskopik kraniyal cerrahi, kafa içi basınç artışı, beyin gelişimi, çocuk nöroşirürjisi