Beta-Adrenoreseptör Antagonistleri ile Zehirlenme ve Tedavi
Beta-adrenoreseptör antagonistleri (beta blokerler), kalp hastalıkları, hipertansiyon, ritim bozuklukları ve migren gibi birçok rahatsızlığın tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Ancak, bu ilaçların aşırı dozda alınması veya yanlış kullanımı ciddi zehirlenmelere yol açabilir ve hayati risk oluşturabilir.
Beta Bloker Zehirlenmesinin Nedenleri
- Yanlışlıkla yüksek doz alınması (özellikle yaşlı hastalar veya çocuklarda)
- Bilinçli doz aşımı (intihar girişimleri)
- Diğer ilaçlarla (kalsiyum kanal blokerleri, antiaritmikler) tehlikeli etkileşimler
- Böbrek veya karaciğer yetmezliği nedeniyle ilacın vücutta birikmesi
Yaygın Beta Bloker İlaçları ve Zehirlenme Belirtileri
Yaygın Beta Blokerler:
- Selektif Beta-1 Blokerler (Kalbe özgü): Metoprolol, atenolol, bisoprolol, esmolol
- Non-selektif Beta Blokerler (Hem kalp hem de damarları etkiler): Propranolol, nadolol, timolol
- Alfa ve Beta Blokerler: Labetalol, karvedilol
Beta Bloker Zehirlenme Belirtileri:
- Bradikardi (kalp hızında ciddi düşüş)
- Hipotansiyon (şiddetli tansiyon düşüklüğü, şok gelişimi)
- Bilinç bulanıklığı, bayılma, koma
- Solunum depresyonu ve solunum yetmezliği
- Hipoglisemi (özellikle çocuklarda kan şekerinin düşmesi)
- Konfüzyon, baş dönmesi, nöbetler (özellikle propranolol zehirlenmesinde)
- Kalp yetmezliği, kardiyojenik şok gelişme riski
Beta Bloker Zehirlenmesinde İlk Yardım
- Hemen 112 Acil Servis aranmalıdır.
- Hasta bilinçliyse sırtüstü yatırılmalı ve bacakları yükseltilmelidir (kan basıncını artırmak için).
- Bilinci kapalı hastaya su veya yiyecek verilmemeli, kusturulmamalıdır.
- Nabız ve solunum düzenli olarak kontrol edilmelidir.
Beta Bloker Zehirlenmesinde Tıbbi Tedavi
1. Destekleyici ve Semptomatik Tedavi
- Damar yolu açılarak sıvı tedavisi uygulanır (tansiyonu artırmak için).
- Hipoglisemiye karşı damar yoluyla glukoz verilir.
- Solunum sıkıntısı varsa oksijen tedavisi veya mekanik ventilasyon uygulanabilir.
2. Spesifik Farmakolojik Tedaviler
- Atropin: Bradikardi (yavaş kalp atışı) tedavisinde ilk tercih edilen ilaçtır.
- Glukagon: Beta bloker zehirlenmelerinde kalp kasının çalışmasını artırarak tansiyonu ve nabzı düzeltir.
- İnsülin + Glukoz Tedavisi: Kalp kasının enerji ihtiyacını destekler, özellikle kardiyojenik şokta etkilidir.
- Kalsiyum Glukonat/Klorür: Kalp kasının kontraktilitesini artırmak için kullanılır (kalsiyum kanal blokerleri ile kombine zehirlenmelerde özellikle etkilidir).
- Vazopressörler (Noradrenalin, dopamin, dobutamin): Kan basıncını yükseltmek için verilir.
- Lipid Emülsiyon Tedavisi (Intralipid): Yağda çözünen beta blokerlerin (özellikle propranolol) toksik etkilerini azaltmak için uygulanabilir.
- Geçici Kalp Pili: Ağır bradikardi ve kalp bloğu durumlarında kullanılabilir.
Beta Bloker Zehirlenmelerinden Korunma Yolları
- Beta blokerler doktor önerisi dışında kullanılmamalıdır.
- Çocukların ilaca ulaşmasını önlemek için güvenli bir yerde saklanmalıdır.
- Böbrek veya karaciğer yetmezliği olan hastalarda doz ayarlaması yapılmalıdır.
- Başka ilaçlarla birlikte kullanırken doktor ve eczacıya danışılmalıdır.