Böbrek İçi Anormalliklerin Neden Olduğu İntrarenal Akut Böbrek Hasarı
İntrarenal (intrinsik) akut böbrek hasarı, böbreğin kendisinde – özellikle glomerüller, tübüller, interstisyum veya vasküler yapılarda – meydana gelen hasarlar sonucunda gelişen bir akut böbrek yetmezliği durumudur. Genellikle prerenal nedenlerin ilerlemesiyle veya doğrudan toksik ya da inflamatuvar hasarlarla ortaya çıkar. Geri döndürülemez hale gelmeden önce erken tanı ve müdahale büyük önem taşır.
İntrarenal Hasarın Temel Bileşenleri
İntrarenal AKI; 4 temel histopatolojik alt gruba ayrılır:
1. Akut Tübüler Nekroz (ATN)
- En yaygın intrarenal AKI türüdür.
- İskemi (uzamış prerenal azalmış perfüzyon) veya nefrotoksinler (aminoglikozidler, radyokontrast, ağır metaller) neden olur.
- Tübül hücrelerinin ölümü ve tübül lümeninde hücresel döküntü birikimiyle karakterizedir.
2. Akut Glomerülonefrit
- Glomerüllerde immün kompleks birikimi, antikor oluşumu ya da vaskülitler sonucu gelişir.
- Proteinüri, hematüri ve ödem ön plandadır.
3. Akut İntertisyel Nefrit
- En sık nedenleri; ilaç reaksiyonları (penisilinler, NSAİİ), enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklardır.
- Eozinofili, ateş, döküntü ve hematüri ile seyredebilir.
4. Vasküler Hastalıklar
- Trombotik mikroanjiyopati, malign hipertansiyon, hemolitik üremik sendrom gibi nedenlerle renal mikrovasküler sistemde hasar gelişir.
Klinik Bulgular
- Azalmış idrar çıkışı (oligüri veya anüri)
- Ödem, kilo artışı
- Üre ve kreatininde yükselme (azotemi)
- İdrarda hematüri, proteinüri veya lökositüri
- Tansiyon yüksekliği (özellikle glomerüler hasarda)
Laboratuvar Bulguları
| Parametre | İntrarenal AKI’de Görülen |
|---|---|
| FeNa (fraksiyone Na atılımı) | >%2 |
| İdrar sodyumu | >40 mEq/L |
| İdrar osmolalitesi | <350 mOsm/kg |
| İdrar dansitesi | <1.010 |
| Sediment | Granüler/kırmızı hücre silendirleri |
Tanı Kriterleri
Tanıda temel olarak şu yöntemler kullanılır:
- Serum kreatinin ve idrar çıkışı takibi (KDIGO kriterleri)
- İdrar mikroskopisi ve biyokimyasal analiz
- Böbrek ultrasonografisi (obstrüksiyon dışlamak için)
- Biyopsi (tanı netleşmeyen, ilerleyici vakalarda)
Tedavi Yaklaşımı
1. Nedene Yönelik Müdahale
- Toksin maruziyeti varsa kesilmesi
- İmmünolojik nedenlerde kortikosteroid ve immünsüpresyon
2. Destekleyici Tedavi
- Sıvı ve elektrolit dengesinin korunması
- Asidoz ve hiperpotasemiye karşı tıbbi müdahale
- Diyaliz ihtiyacının belirlenmesi (ör: inatçı hiperkalemi, anüri, ağır üremi)
3. Komplikasyonların Yönetimi
- Hipervolemi ve hipertansiyon
- Enfeksiyon riski
- Kateter kaynaklı problemler
Özetle
İntrarenal akut böbrek hasarı, doğrudan böbrek dokusunun hasar gördüğü ciddi bir klinik durumdur. En sık nedeni akut tübüler nekrozdur. Tanıda idrar biyokimyası, sediment incelemesi ve klinik değerlendirme büyük rol oynar. Erken tanı, toksinlerden uzak durma, nedene yönelik tedavi ve gerekirse diyaliz desteği ile iyileşme sağlanabilir.
Anahtar Kelimeler: İntrarenal Akut Böbrek Hasarı, Akut Tübüler Nekroz, Glomerülonefrit, İntertisyel Nefrit, Böbrek Yetmezliği, Nefrotoksin, FeNa
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.