Böbrek Yetmezliği ve Diyaliz Süreci

Böbrek Yetmezliği Nedir?

Böbrek yetmezliği, böbreklerin vücut için gerekli olan sıvı, elektrolit ve atık maddeleri yeterli düzeyde filtreleyememesi durumudur. Akut (ani başlayan) ya da kronik (ilerleyici ve kalıcı) olabilir. Kronik böbrek yetmezliği (KBY), özellikle son evreye geldiğinde diyaliz veya böbrek nakli gerektirir.

Böbrek Yetmezliğinin Nedenleri

Akut Böbrek Yetmezliği (ABY)

Dehidratasyon, kan kaybı
İlaç toksisitesi (NSAID, aminoglikozidler)
Sepsis
İdrar yollarında tıkanıklık (obstrüksiyon)

Kronik Böbrek Yetmezliği (KBY)

Diyabet (şeker hastalığı)
Hipertansiyon (yüksek tansiyon)
Kronik glomerülonefritler
Polikistik böbrek hastalığı
Uzun süreli ilaç kullanımı ve otoimmün hastalıklar

Belirtiler

Yorgunluk, halsizlik
Ödem (özellikle ayak bileklerinde)
İdrar miktarında azalma veya artma
Nefes darlığı
Bulantı, kusma
Kaşıntı
Kas krampları
Konsantrasyon bozukluğu

Tanı Yöntemleri

Serum kreatinin ve BUN (kan üre azotu) düzeyleri
GFR (glomerüler filtrasyon hızı) hesaplaması
İdrar tahlili ve mikroskopisi
Elektrolit düzeyleri (özellikle potasyum, sodyum)
Böbrek ultrasonografisi
Tam kan sayımı (anemi kontrolü)

Diyaliz Süreci Nedir?

Böbrek fonksiyonları %10’un altına düştüğünde, vücut için zararlı olan atıklar ve fazla sıvı birikir. Bu durumda diyaliz, böbreklerin görevini yapay olarak üstlenir.

Diyaliz Türleri

1. Hemodiyaliz

Hastanın kanı bir makine aracılığıyla temizlenir.
Genellikle haftada 3 kez, 3–4 saat süreyle uygulanır.
Vasküler erişim için fistül, greft veya kateter gerekir.
Diyaliz merkezinde ya da evde uygulanabilir.

2. Periton Diyalizi

Karın boşluğuna yerleştirilen kateter aracılığıyla diyaliz sıvısı verilir.
Bu sıvı, karın zarını (periton) filtre görevi görerek atıkları çeker.
Günde birkaç kez değişim yapılır (CAPD) veya gece makineyle (APD) yapılır.

Diyaliz Başlama Kriterleri

GFR <15 ml/dk ise diyaliz düşünülür.
Şu semptomlar varsa acil başlanır:
- Hiperkalemi
- Şiddetli sıvı yükü
- Üremik semptomlar (bulantı, kusma, konfüzyon)
- Asidoz

Diyalizin Yan Etkileri

Düşük tansiyon (özellikle hemodiyalizde)
Kas krampları
Enfeksiyon riski (özellikle peritonit)
Anemi ve kemik mineral bozuklukları
Diyaliz sonrası yorgunluk

Özetle

Böbrek yetmezliği, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen kronik bir durumdur. Diyaliz tedavisi, son evre böbrek yetmezliği hastalarının yaşamlarını sürdürmelerini sağlar. Uygun tedavi, düzenli takip ve böbrek nakli değerlendirmesi bu süreçte hayati önemdedir. Her hasta için bireyselleştirilmiş bir planlama yapılması gerekir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: Böbrek yetmezliği, diyaliz, hemodiyaliz, periton diyalizi, GFR, kronik böbrek hastalığı, üre, kreatinin, elektrolit dengesi, böbrek fonksiyonları, böbrek nakli.