C3 Glomerülopatileri ve Alternatif Komplement Aktivasyonu

C3 glomerülopatileri, glomerül hastalıkları içinde immün komplekslerden bağımsız, doğrudan komplement sisteminin alternatif yolunun (alternative pathway) disregülasyonu ile gelişen, nadir fakat progresif seyirli hastalık grubudur. Bu bozukluklar, glomerül kapillerlerinde yoğun C3 birikimi ile karakterize edilip, histopatolojik ve genetik açıdan özgül tanılar gerektirir.

C3 Glomerülopatiler Nedir?

2013 yılında KDIGO tarafından yapılan sınıflamaya göre, C3 glomerülopatiler (C3G), başlıca iki alt gruba ayrılır:

C3 Glomerülonefrit (C3GN)
Dense Deposit Disease (DDD)

Her iki formda da dominant C3 birikimi vardır, ancak morfolojik olarak ayrılırlar.

Patogenez: Alternatif Komplement Yolu Bozukluğu

Alternatif Komplement Yolu Temelleri

Komplement sistemi 3 ana yol üzerinden aktive olur:

Klasik yol
Lektin yolu
Alternatif yol (AP)

C3 glomerülopatilerde, alternatif yolun kronik ve kontrolsüz aktivasyonu, C3’ün aşırı birikimine yol açar. Bu süreç genetik veya kazanılmış nedenlerle oluşabilir.

Patogeneze Katkı Sağlayan Mekanizmalar

C3 Nephritic Factor (C3NeF): C3 konvertazı stabilize eder, sürekli aktivasyona neden olur
CFH, CFI, MCP gen mutasyonları: Komplement düzenleyici protein eksiklikleri
Anti-CFH antikorları: Edinsel otoantikor ile komplement inhibitörleri nötralize edilir
CFHR gen duplikasyon veya delesyonları: Komplement regülasyonunu bozar

Bu bozukluklar sonucunda, glomerüler kapiller duvarlarda ve mezanjiyal alanda C3 fragmanları birikir.

Klinik Bulgular

Proteinüri: Subnefrotikten nefrotik düzeye kadar değişebilir
Mikroskopik veya makroskopik hematüri
Hipokomplementemi (C3 düşük, C4 normal)
Aralıklı veya sürekli böbrek fonksiyon kaybı
Nefrotik sendrom veya Hızlı Progresif Glomerülonefrit (RPGN)

Tanı Yöntemleri

Biyopsi Temelli Tanı

Işık mikroskopisi: Mezanjiyal proliferasyon, membranoproliferatif desen
İmmünofloresan: Dominant C3 birikimi, IgG, IgA, IgM minimal veya yok
Elektron mikroskopisi:
- DDD: Lamina densa’da elektron-dens çökeltiler
- C3GN: Mezanjiyal ve subendotelyal C3 birikimleri

Komplement Profili ve Genetik İnceleme

Serum C3 düzeyi genellikle düşüktür
C3NeF ve anti-CFH gibi otoantikorlar araştırılır
Genetik testler: CFH, CFI, MCP, CFHR mutasyonları değerlendirilir

Ayırıcı Tanı

Post-enfeksiyöz GN
Lupus nefriti (SLE)
MPGN Tip I ve II
İmmün kompleks glomerülonefritleri

Tedavi Yaklaşımı

Destekleyici Tedavi

RAS blokajı (ACEi/ARB) ile proteinürinin kontrolü
Kan basıncı regülasyonu
Sodyum kısıtlaması ve diüretikler

İmmünsupresif ve Hedefe Yönelik Tedavi

Steroidler ve mikofenolat mofetil: C3GN’de kısmi fayda sağlayabilir
Rituksimab: Otoantikor ilişkili durumlarda denenebilir
Ekulizumab (anti-C5 monoklonal antikor): Terminal komplement inhibisyonu sağlar, özellikle DDD’de etkili olabilir
Deneysel ajanlar: Factor D inhibitörleri, C3 inhibitörleri araştırma aşamasındadır

Prognoz ve İzlem

DDD ve C3GN’nin %30–50’si 10 yıl içinde son dönem böbrek yetmezliği geliştirir
Greft rekürrensi transplant sonrası yaygındır
Komplement aktivasyonu devam ettiği sürece relaps riski yüksektir
Düzenli C3 düzeyi izlemi, proteinüri ve GFR takibi önemlidir

Özetle

C3 glomerülopatileri, alternatif komplement yolunun genetik ve/veya edinsel bozukluklarıyla gelişen, immün kompleks içermeyen ama komplement birikimli glomerül hastalıklarıdır. Ayırıcı tanısı zor, prognozu değişken olan bu hastalıklar, multidisipliner yaklaşım ve hedefe yönelik tedavi gerektirir. Özellikle ekulizumab gibi biyolojik ajanlar, bireyselleştirilmiş tedavi planlarında umut vaat etmektedir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler

C3 glomerülonefrit, Dense deposit disease, C3GN, DDD, alternatif komplement aktivasyonu, C3NeF, CFH mutasyonu, ekulizumab, glomerülopati, hipokomplementemi, MPGN, komplement regülasyon bozukluğu