Çocuklarda Alerjik Purpura ve Henoch-Schönlein Purpurası: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi
Alerjik Purpura ve Henoch-Schönlein Purpurası Nedir?
Alerjik purpura, genellikle çocukları etkileyen, damar iltihabına (vaskülit) bağlı gelişen bir hastalıktır. Bu hastalık, damar duvarlarının iltihaplanması sonucu kan damarlarında kanamalar meydana gelir ve bu da ciltte morarma (purpura) gibi belirtilere yol açar. Henoch-Schönlein purpurası (HSP), alerjik purpura olarak da bilinen, en yaygın vaskülit türlerinden biridir ve çocuklarda en sık görülen vaskülit hastalığıdır.
Henoch-Schönlein purpurası, vücudun küçük damarlarını etkileyen bir otoimmün hastalıktır. Genellikle soğuk algınlığı veya enfeksiyonlardan sonra ortaya çıkar ve alerjik purpuraya benzer şekilde cilt döküntüleri, eklem ağrıları, karın ağrıları ve böbrek sorunları gibi çeşitli belirtilerle kendini gösterir.
Henoch-Schönlein Purpurası ve Alerjik Purpura Arasındaki Farklar
- Henoch-Schönlein Purpurası (HSP): HSP, küçük damarları etkileyen, genellikle enfeksiyonlar sonrası ortaya çıkan bir hastalıktır. Cilt döküntüleri, eklem ağrıları, mide bulantısı ve böbrek problemleri ile kendini gösterir. Genellikle 2-11 yaş arasındaki çocukları etkiler.
- Alerjik Purpura: Bu terim, Henoch-Schönlein purpurasının başka bir adı olarak kullanılır ve HSP’nin neden olduğu semptomları kapsar. Bu nedenle, çoğu zaman her iki hastalık aynı şekilde tanımlanır.
Henoch-Schönlein Purpurasının Nedenleri
Henoch-Schönlein purpurasının kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemekle birlikte, bu hastalık genellikle enfeksiyonlar, özellikle üst solunum yolu enfeksiyonları ve bazı alerjik reaksiyonlar ile tetiklenebilir. Vücudun bağışıklık sistemi, bir enfeksiyon sonrası normalde savaşması gereken mikroplara karşı anormal bir tepki gösterdiğinde, bu tepkiler damarları etkileyebilir ve vaskülit gelişebilir.
Başlıca nedenler arasında şunlar yer alır:
- Üst solunum yolu enfeksiyonları: Özellikle streptokok enfeksiyonları, hastalığın tetikleyicisi olabilir.
- Viral enfeksiyonlar: Grip, kızamık, kabakulak gibi viral enfeksiyonlar da HSP’nin ortaya çıkmasına neden olabilir.
- Alerjik reaksiyonlar: Bazı ilaçlar, gıda alerjileri veya diğer alerjik durumlar da hastalığı tetikleyebilir.
- Genetik faktörler: Ailede HSP geçmişi olan çocuklarda, bu hastalığın gelişme riski daha yüksek olabilir.
Henoch-Schönlein Purpurasının Belirtileri
Hastalık, genellikle grip benzeri belirtilerle başlar ve çeşitli sistemleri etkileyebilir. Başlıca belirtiler şunlardır:
1. Cilt Döküntüleri:
Henoch-Schönlein purpurasının en karakteristik belirtisi, özellikle bacaklarda, kalçalarda ve bazen de kollarda meydana gelen kırmızımsı-morumsu döküntülerdir. Bu döküntüler, kan damarlarındaki kanamalar sonucu oluşur ve “purpura” olarak bilinir.
2. Eklem Ağrıları:
Çocuklar, özellikle diz ve ayak bileği gibi büyük eklemlerde ağrı hissedebilirler. Bu ağrılar, HSP’nin belirtilerinden biridir ve genellikle geçici olup tedavi ile iyileşebilir.
3. Karın Ağrıları:
HSP, bağırsakları etkileyebilir ve mide ağrıları, bulantı, kusma gibi sindirim sistemi şikayetlerine yol açabilir. Bu tür karın ağrıları, bazı durumlarda bağırsak iltihaplanmasına (enterit) veya kanama durumlarına yol açabilir.
4. Böbrek Problemleri:
Henoch-Schönlein purpurası, böbrekleri etkileyerek idrarda kan görülmesine (hematüri) veya protein kaybına neden olabilir. Bu durum, hastalığın en ciddi komplikasyonlarından biridir ve böbrek fonksiyonlarını etkileyebilir.
5. Ateş ve Halsizlik:
Hastalık bazen ateş ve genel halsizlik ile de kendini gösterebilir, ancak bu belirtiler her zaman görülmeyebilir.
Henoch-Schönlein Purpurası Tanısı
Henoch-Schönlein purpurasının tanısı, klinik belirtiler, tıbbi öykü ve bazı laboratuvar testleri ile konulabilir. Tanı koyarken dikkate alınacak önemli faktörler şunlardır:
- Fiziksel Muayene: Ciltteki döküntüler, özellikle bacaklar ve kalçalarda, tanıda önemli bir bulgudur. Eklem ağrıları ve karın ağrıları da hastalığın tipik belirtileridir.
- Laboratuvar Testleri: Kan tahlilleri, böbrek fonksiyonlarını ve iltihaplanma seviyelerini belirlemek için yapılabilir. İdrar testleri, idrarda kan veya protein olup olmadığını gösterir.
- Biyopsi: Bazen, cilt veya böbreklerden alınan örnekler ile vaskülit olup olmadığı kesinleştirilebilir.
Henoch-Schönlein Purpurası Tedavisi
Henoch-Schönlein purpurası genellikle kendiliğinden iyileşen bir hastalık olsa da, tedavi semptomları hafifletmeye ve komplikasyonları önlemeye yöneliktir.
1. Ağrı ve Enflamasyon Kontrolü:
- Ağrı Kesiciler: Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ) gibi ağrı kesiciler, eklem ağrılarını ve iltihaplanmayı azaltabilir.
- Steroidler: İleri düzeyde vakalarda, inflamasyonu kontrol altına almak için kortikosteroid tedavisi önerilebilir.
2. Böbrek İzlemi ve Tedavisi:
Böbrek sorunları riski taşıyan çocuklarda, böbrek fonksiyonları düzenli olarak izlenmeli ve idrarda kan veya protein tespiti durumunda tedavi yapılmalıdır. Gerekirse, diyaliz veya daha ileri tedavi seçenekleri değerlendirilebilir.
3. Karın Ağrıları ve Sindirim Sistemi Yönetimi:
Karın ağrıları genellikle semptomatik tedavi ile yönetilir. Şiddetli vakalarda, bazı ilaçlar ve diyet değişiklikleri yardımcı olabilir.
4. Destekleyici Bakım:
Çocuklar genellikle yatak istirahati, bol sıvı alımı ve dengeli bir diyetle desteklenir. Ayrıca, psikolojik destek, hastalığın seyrine göre gerekli olabilir.
Özetle
Henoch-Schönlein purpurası, çocuklarda sık görülen ve genellikle iyi prognozlu bir vaskülit hastalığıdır. Cilt döküntüleri, eklem ağrıları, karın ağrıları ve böbrek problemleri ile kendini gösterir. Enfeksiyonlar veya alerjik reaksiyonlar gibi tetikleyicilerle ortaya çıkabilir. Tanı, klinik belirtiler ve laboratuvar testleriyle konulur ve tedavi genellikle semptomatik olup, inflamasyonu azaltmaya yöneliktir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile çoğu çocuk iyileşebilir.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler:
Henoch-Schönlein purpurası, alerjik purpura, vaskülit, çocuk hastalıkları, cilt döküntüleri, eklem ağrıları, böbrek problemleri, karın ağrıları, tedavi.