Çocuklarda Epiglottit Belirtileri ve Acil Tedavi Gerekliliği

Epiglottit, çocuklarda hayatı tehdit edebilecek kadar ciddi seyreden, gırtlak kapağı olarak bilinen epiglot dokusunun ani ve hızlı iltihaplanmasıdır. Özellikle 2–7 yaş arası çocuklarda solunum yollarını tıkayarak akut solunum yetmezliğine neden olabilir. Günümüzde aşı uygulamalarıyla görülme sıklığı azalmış olsa da epiglottit, pediatrik aciller arasında hala kritik bir yer tutar.

Bu tablo, zamanında tanınıp acil müdahale edilmediğinde boğulmaya bağlı ölüm ile sonuçlanabilir.

Epiglottit Nedir?

Epiglottit, larinksin üst kısmında yer alan epiglot dokusunun enfeksiyona bağlı olarak şişmesi ve ödemlenmesidir. Normalde yutkunma sırasında soluk borusunun üstünü kapatarak gıdanın yanlış yola gitmesini engelleyen epiglot, bu ödem durumunda hava geçişini neredeyse tamamen engeller hale gelir. Bu durum acil ve hayati bir durumdur.

Nedenleri

Çocuklarda epiglottitin en yaygın nedeni bakteriyel enfeksiyonlardır. En sık sorumlu olan mikroorganizmalar şunlardır:

Haemophilus influenzae tip B (Hib) – aşı öncesi dönemde en yaygın etken
Streptococcus pneumoniae
Staphylococcus aureus
Beta hemolitik streptokoklar

Nadiren termal yaralanmalar (örneğin sıcak sıvı yutulması), travma veya kimyasal iritanlar da epiglottite yol açabilir.

Risk Faktörleri

Hib aşısı yapılmamış olmak
Bağışıklık sistemi baskılanmış çocuklar
Kreş veya okul gibi toplu yaşam alanlarında bulunmak
Solunum yolu enfeksiyonu geçirme öyküsü

Belirtiler

Epiglottit belirtileri çok hızlı ilerler ve genellikle birkaç saat içinde şiddetlenir. Bu yüzden aileler ve sağlık profesyonelleri erken belirtileri dikkatle izlemelidir.

Ana Belirtiler

Ani başlayan yüksek ateş
Yutma güçlüğü ve ağrılı yutkunma (odinofaji)
Ağızdan salya akması (çocuk yutkunamaz)
Boğazda çok şiddetli ağrı (ama çoğu zaman görünürde kızarıklık yoktur)
Boğuk, hırıltılı veya hiç çıkmayan ses (sessiz ağlama)
İleri derecede huzursuzluk ve korku
Oturur pozisyonda öne eğilme (tripod pozisyonu)
İnleme ve zor nefes alma
Morarma (siyanoz) ve dudaklarda solukluk

Bu tablo hızlı solunum yolu tıkanmasına neden olabilir. Klasik “tripod” pozisyonu (ellerle destek alınarak oturulması, çenenin yukarı doğru kalkması) bu hastalık için tipiktir.

Tanı Yöntemleri

Epiglottit tanısı klinik olarak konur ve tanı sırasında hava yolunu tehlikeye atacak hiçbir girişim yapılmamalıdır.

Boğaz muayenesi yasaktır, çünkü uyarılan epiglot refleksle tamamen kapanabilir.
Boyun lateral grafisi: “Thumb sign” (başparmak işareti) görülebilir – epiglotun şişip parmak gibi görünmesi
Kan kültürü ve boğaz kültürü: Etken mikrobu saptamak için
Nefes alımı ve oksijen satürasyonunun takibi sürekli yapılmalıdır

Acil Müdahale ve Tedavi

Epiglottit bir acil durumdur ve şüphe bile varsa acil servise yönlendirme gerektirir. Tedavi, uzmanlaşmış sağlık merkezlerinde ve hava yolu kontrolünü sağlayabilecek ekipler tarafından yapılmalıdır.

Hava Yolu Güvencesi

İlk hedef hava yolunun açık tutulmasıdır
Çocuk sakinleştirilmeli, zorla yatırılmamalı
Gerektiğinde endotrakeal entübasyon veya trakeotomi uygulanabilir
Müdahale çocuk yoğun bakımda yapılmalıdır

Antibiyotik Tedavisi

İlk doz intravenöz antibiyotikler hemen başlanır
- Üçüncü kuşak sefalosporinler (seftriakson, sefotaksim)
- Gerekirse vankomisin veya klindamisin

Destek Tedavileri

Oksijen desteği
Sıvı-elektrolit dengesi
Ateş düşürücüler
Kortikosteroidlerin faydası tartışmalı olsa da bazı durumlarda ödemi azaltmak için kullanılabilir

Korunma

Hib aşısı, epiglottit riskini dramatik biçimde azaltır
- Aşı takvimine uygun şekilde Hib aşısı yapılmalıdır
Aileler solunum sıkıntısı, yutma zorluğu ve huzursuzluk gibi belirtilerde gecikmeden tıbbi yardım almalıdır

Özetle

Çocuklarda epiglottit, ani gelişen ve hızla solunum yolunu tıkayabilen çok tehlikeli bir enfeksiyondur. Yutma güçlüğü, salya akışı, boğuk ses ve otururken öne eğilme gibi bulgular tipiktir. Tanıda zaman kaybetmeden hava yolu güvenliği sağlanmalı, ardından uygun antibiyotik tedavisi başlanmalıdır. Hib aşısı ile önlenebilir bir hastalık olduğu için aşı takibi büyük önem taşır.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler
epiglottit, çocuklarda ani solunum sıkıntısı, Hib enfeksiyonu, tripod pozisyonu, yutma güçlüğü, gırtlak iltihabı, boğulma riski, pediatrik acil, çocuklarda boğaz enfeksiyonları, ağızdan salya akması, epiglot ödemi