Cushing Sendromu Nedir?

Cushing Sendromu Nedir?

Cushing sendromu, vücutta aşırı miktarda kortizol hormonunun bulunması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Kortizol, adrenal bezlerden (böbrek üstü bezleri) salgılanan bir hormondur ve vücutta birçok önemli işlevi vardır, bunlar arasında stresle başa çıkma, metabolizma düzeni, bağışıklık yanıtı ve kan şekeri düzeylerinin kontrolü yer alır. Cushing sendromu, bu hormonun aşırı üretimi nedeniyle çeşitli klinik belirtilerle kendini gösterir.

Cushing sendromu, genellikle bir hastalığın veya durumun sonucu olarak gelişir. Ancak nadiren, dışarıdan kortizol tedavisi (örneğin, kortikosteroid ilaçlar) bu durumu tetikleyebilir. Bu hastalık, vücutta metabolik bozukluklara ve organ sistemlerinde ciddi hasarlara yol açabilir.

Cushing Sendromunun Nedenleri

Cushing sendromu, kortizolün aşırı üretimiyle ilgili çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Bu nedenler, genellikle üç ana kategoriye ayrılabilir:

1. Endojen (Vücutta Kendi Kendine Oluşan) Nedenler:
   • Pituiter (Hipofiz) Adenomu (Cushing Hastalığı): Cushing sendromunun en yaygın nedeni, hipofiz bezinde bulunan iyi huylu bir tümörün (adenom) aşırı miktarda adrenokortikotropik hormon (ACTH) üretmesidir. ACTH, adrenal bezleri uyararak kortizol üretimini artırır. Bu durumda, aşırı ACTH salgılandığı için kortizol seviyesi yüksek olur. Bu durum, Cushing hastalığı olarak bilinir.
   • Adrenal Tümörler: Adrenal bezlerdeki iyi huylu veya kötü huylu tümörler de kortizol üretimini artırabilir. Bu tümörler, ACTH’ye bağlı olmaksızın doğrudan kortizol salgılar.
   • Ektopik ACTH Sendromu: Nadir durumlarda, vücutta başka bir bölgede (genellikle akciğerlerde) ACTH salgılayan bir tümör olabilir. Bu tümörler, hipofiz bezinden bağımsız olarak kortizol üretimini artırabilir.
2. Iatrojenik (Tıbbi Müdahale Sonucu Gelişen) Nedenler:
   • Kortikosteroid İlaç Kullanımı: Cushing sendromunun en yaygın nedeni, dışarıdan kortikosteroid ilaçlarının uzun süreli kullanımıdır. Kortikosteroidler, vücudun doğal kortizol seviyelerini artıran ilaçlardır. Özellikle romatizmal hastalıklar, astım ve bazı kanser tedavileri için kullanılan steroid tedavisi, vücutta fazla kortizol üretimine yol açabilir.
3. Genetik Faktörler: Çok nadir olmakla birlikte, bazı genetik bozukluklar da Cushing sendromuna yol açabilir. Bu durumlar genellikle kalıtsaldır ve adrenal bezlerin aşırı kortizol üretmesine neden olabilir.

Cushing Sendromunun Belirtileri

Cushing sendromunun belirtileri, vücutta kortizolün aşırı seviyelere ulaşmasına bağlı olarak çeşitli organ ve sistemleri etkiler. Bu belirtiler şunları içerebilir:

1. Aşırı Kilo Alımı ve Obezite: En tipik belirtilerden biri, özellikle yüz, sırt ve karın bölgesinde aşırı yağ birikimidir. Bu durum, “ay yüzü” (moon face) ve “buffalo sırtı” gibi karakteristik şekillerde yağ birikimine yol açar.
2. Cilt Değişiklikleri:
   • Ciltte İncelme: Kortizolün aşırı üretimi cildin incelmesine neden olabilir, bu da kolayca morarmaya ve ciltte çatlaklar (stria) oluşmasına yol açar.
   • Sivilceler ve Cilt Enfeksiyonları: Kortizolün aşırı üretimi, ciltte sivilce oluşumunu ve enfeksiyon riskini artırabilir.
3. Yüksek Kan Basıncı (Hipertansiyon): Aşırı kortizol, vücutta sodyum tutulumunu artırır ve bu da kan basıncının yükselmesine neden olabilir.
4. Kas Zayıflığı: Kortizol, kas kütlesinin kaybına yol açabilir, bu da kaslarda zayıflık ve yorgunluk hissine neden olabilir.
5. Osteoporoz: Kortizol, kemik yoğunluğunu azaltabilir, bu da kemiklerin zayıflamasına ve kırılma riskinin artmasına yol açar.
6. Hiperglisemi ve Diyabet: Aşırı kortizol, kan şekeri seviyelerini artırabilir, bu da uzun vadede insülin direncine ve diyabetin gelişimine yol açabilir.
7. Depresyon ve Anksiyete: Kortizolün aşırı salgılanması, ruh hali değişikliklerine, depresyona ve anksiyeteye yol açabilir.
8. Adet Düzensizlikleri: Kadınlarda, aşırı kortizol, adet döngüsünün düzensizleşmesine ve infertiliteye neden olabilir.
9. Büyüme Geriliği (Çocuklarda): Çocuklarda, Cushing sendromu aşırı kortizol nedeniyle büyüme geriliğine yol açabilir.
10. Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Aşırı kortizol, bağışıklık sistemi üzerinde baskı yaparak vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini azaltabilir.
11. Hiperpigmentasyon: Ektopik ACTH sendromu veya hipofiz kaynaklı hastalıklar gibi bazı nedenlerle ciltte koyu renk değişiklikleri görülebilir.

Cushing Sendromunun Tanısı

Cushing sendromu tanısı, hastanın klinik belirtileri ve kan testleri ile konur. Tanı için kullanılan başlıca testler şunlardır:

1. 24 Saatlik Urin Kortizol Testi: Bu testte, hastadan 24 saat boyunca idrar örneği alınır ve kortizol seviyesi ölçülür. Aşırı kortizol üretimi varsa, idrarda yüksek miktarda kortizol bulunur.
2. Deksametazon Baskılama Testi: Bu testte, hastaya bir kortikosteroid olan deksametazon verilir ve kan kortizol seviyesi ölçülür. Normalde deksametazon, vücudun kortizol üretimini baskılar. Ancak Cushing sendromu durumunda bu baskılama gerçekleşmez.
3. Kan Kortizol Seviyesi: Sabah saatlerinde kan kortizol seviyeleri ölçülür. Cushing sendromu olan bireylerde, normalde sabah saatlerinde yüksek olması gereken kortizol seviyesi anormal derecede yüksek olabilir.
4. ACTH Seviyesi: Cushing hastalığında, ACTH seviyesi genellikle yüksektir, ancak adrenal tümörler gibi durumlarda düşük olabilir.
5. Beyin MR ve BT Taraması: Hipofiz bezindeki tümörleri görmek için manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları yapılabilir.
6. Adrenal Bez Taraması: Adrenal bezlerde tümör olup olmadığını belirlemek için ultrason, BT veya MR kullanılabilir.

Cushing Sendromunun Tedavisi

Cushing sendromunun tedavisi, sendromun nedenine bağlıdır. Temel tedavi seçenekleri şunlardır:

1. Cerrahi Müdahale:
   • Hipofiz Adenomu: Cushing hastalığında (hipofiz adenomu nedeniyle) hipofiz bezindeki tümör cerrahi olarak çıkarılabilir.
   • Adrenal Tümörler: Adrenal bezdeki tümörler cerrahi olarak çıkarılabilir.
2. İlaç Tedavisi: Cushing sendromunun tedavisinde kullanılan ilaçlar şunları içerir:
   • Ketokonazol veya Metopiron: Bu ilaçlar, adrenal bezlerde kortizol üretimini engellemeye yardımcı olabilir.
   • Mifepriston: Kortizolün etkilerini bloke eden bir ilaçtır ve özellikle ektopik ACTH sendromunda kullanılabilir.
3. Radyoterapi: Hipofiz bezindeki tümörler cerrahi olarak çıkarılamazsa, radyoterapi uygulanabilir.
4. Steroid İlaçların Kesilmesi: Eğer Cushing sendromu, dışarıdan verilen kortikosteroid ilaçlarına bağlı olarak gelişmişse, bu ilaçların dozunun yavaşça azaltılması gerekebilir.

Cushing Sendromunun Komplikasyonları

Tedavi edilmediği takdirde, Cushing sendromu ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• Kalp hastalıkları: Yüksek kan basıncı ve hiperglisemi kalp hastalıkları riskini artırabilir.
• **Oste

oporoz ve kırıklar:** Kortizol seviyelerinin yüksekliği kemiklerin zayıflamasına yol açarak kırılmalarına neden olabilir.

• Beyin fonksiyonları: Depresyon, anksiyete ve bilişsel bozukluklar gelişebilir.
• Enfeksiyonlar: Bağışıklık sisteminin zayıflaması, enfeksiyon riskini artırır.

Cushing sendromu, ciddi metabolik değişikliklere yol açabilen ve tedavi edilmediğinde hayati riskler taşıyan bir hastalıktır. Erken teşhis ve uygun tedavi, hastaların yaşam kalitesini artırabilir ve komplikasyonların önüne geçebilir. Hastalığın tedavi seçenekleri, sendromun nedenine bağlı olarak değişir ve tedavi genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.