Dalgıçlarda Derinlik Sarhoşluğu Nedir? Riskler, Sebepler, Belirtiler ve Tedavi Yöntemleri

Giriş

Derinlik sarhoşluğu, bilimsel adıyla azot narkozu (nitrogen narcosis), yüksek çevresel basınç altında solunan azot gazının merkezi sinir sistemi üzerinde narkotik etki oluşturması sonucu gelişen geçici bir bilinç bozukluğu halidir. Özellikle 30 metreden (100 feet) derin dalışlarda görülür. Dalış sırasında kritik karar alma yetisini bozar, dalgıcın güvenliğini tehdit eder ve ciddi kazalara yol açabilir.

Patofizyoloji: Azotun Sinir Sistemine Etkisi

Artan derinlikle birlikte dalgıcın soluduğu gaz karışımındaki azot parsiyel basıncı yükselir.
Azot, yağda çözünür bir gazdır; bu özellik sayesinde nöronal hücre zarlarında birikir.
Sinaptik iletimi yavaşlatır, bilinç bulanıklığı ve koordinasyon bozukluğuna neden olur.
Etki alkol veya sedatif ilaçlara benzer şekilde davranış değişiklikleri yaratır.

Risk Faktörleri

30 metreden daha derin dalışlar
Yorgunluk, uykusuzluk, stres
Alkol veya ilaç kullanımı
Düşük vücut sıcaklığı (hipotermi)
Dalış süresinin uzaması
Yüksek karbondioksit birikimi (hiperkapni)

Derinlik ve Etki İlişkisi

Derinlik (m)	Belirgin Narkotik Etki
10–20 m	Genellikle etkisiz
30 m	Hafif dikkat dağınıklığı, euforia
40 m	Mantık bozukluğu, karar zayıflığı
50–60 m	Konuşma bozukluğu, motor yeti kaybı
70+ m	Halüsinasyon, bilinç kaybı

Belirti ve Bulgular

Kognitif etkiler: Konsantrasyon bozukluğu, karar verme güçlüğü
Motor etkiler: Koordinasyon kaybı, dengesiz hareketler
Psikolojik etkiler: Öfori, kayıtsızlık, endişe veya panik
Konuşma bozuklukları: Yavaşlama, pelteklik
Algı değişiklikleri: Zaman ve mekân algısında bozulma

Ayırıcı Tanı

Hipoksi (oksijen yetersizliği)
Hiperkapni (karbondioksit birikimi)
Dekompresyon hastalığı
Barotravmalar
Panik atak

Tanı

Tanı genellikle klinik bulgulara ve dalış derinliği öyküsüne dayanır.
Özel bir laboratuvar testi veya görüntüleme yöntemi yoktur.
Tecrübeli dalgıç ve eğitmenler tarafından hızlı fark edilir.

Tedavi Yöntemleri

Yüzeye çıkmak: Etkiler hızlıca ortadan kalkar, genellikle ilk 5-10 metre içinde iyileşme başlar.
Solunum gazı değişimi: Azot yerine helyum içeren gazlar (ör. trimix, heliox) kullanılır.
Oksijen desteği: Dalış sonrası %100 oksijen verilmesi iyileşmeyi hızlandırır.
Gözlem: Bilinç bulanıklığı geçene kadar takip gerekir.

Korunma Yöntemleri

30 metreyi geçen dalışlarda azot içeriği düşük gaz karışımları (trimix, nitrox) kullanmak
Dalış öncesi yeterli uyku, beslenme ve hidrasyon sağlamak
Soğuk sularda koruyucu ekipman kullanmak
Grup dalışı yapmak ve sürekli izleme sağlamak
Panik durumlarını tanımak ve yönetmek

Özetle

Derinlik sarhoşluğu, dalgıçlarda 30 metreden sonra ortaya çıkan ve azotun sinir sistemi üzerindeki narkotik etkisiyle gelişen bir sendromdur. Bilinç bulanıklığı, euforia, koordinasyon kaybı gibi belirtilerle seyreder. Hayati tehlike taşıyan kazalara neden olabileceği için dalgıç eğitimi ve gaz karışımı seçimi hayati önem taşır. Yüzeye güvenli ve kontrollü çıkış genellikle belirtileri hızlıca düzeltir. Bilinçli dalış teknikleriyle bu durum büyük ölçüde önlenebilir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler

Derinlik sarhoşluğu, azot narkozu, dalgıç nörotoksisitesi, trimix, nitrox, yüksek basınç azot, sualtı nörolojik etkiler, dalış fizyolojisi, gaz narkozu, mikrobubble etkisi