Dijital Hizmet Sağlayıcılarının Yasal Sorumlulukları (Hosting, SaaS vb.)

Günümüzde dijital altyapıların artan rolüyle birlikte, hosting, SaaS (Software as a Service), cloud platformlar ve diğer dijital hizmet sağlayıcılarının hem bireylere hem de kurumlara sunduğu çözümler vazgeçilmez hale gelmiştir. Ancak bu hizmetlerin artan etkisi, sağlayıcıların hukuki sorumluluklarını da kritik hale getirmiştir. İnternet ortamındaki içeriklerin barındırılması, işlenmesi, paylaşılması veya kontrol edilmesi gibi durumlar; sorumluluğun kapsamı, içeriğe müdahale yetkisi, kişisel veri koruması, ihlal durumlarında yükümlülükler gibi çok katmanlı bir hukuki alan yaratmıştır.

Bu makalede, dijital hizmet sağlayıcılarının Türk hukuku ve uluslararası çerçevede karşılaştığı temel yasal sorumluluklar, yükümlülükler ve riskler incelenmektedir.

Dijital Hizmet Sağlayıcıları Kimlerdir?

Dijital hizmet sağlayıcıları; bir yazılımı, platformu ya da dijital hizmeti erişime sunan ve bu hizmetin barındırılmasını, çalıştırılmasını veya yönetilmesini sağlayan tüzel ya da gerçek kişilerdir. Başlıca türleri şunlardır:

• Hosting servis sağlayıcıları (barındırma hizmeti sunanlar)
• SaaS sağlayıcıları (uygulamayı yazılım hizmeti olarak sunanlar)
• IaaS/PaaS sağlayıcıları (altyapı/platform sunanlar)
• Alan adı kayıt kuruluşları
• İçerik dağıtım ağları (CDN)
• Veri merkezi işletmecileri

Türk Hukukunda Yasal Dayanaklar

1. 5651 Sayılı Kanun (İnternet Ortamında İşlenen Suçlarla Mücadele Kanunu)

Hosting ve içerik sağlayıcılar dâhil olmak üzere tüm dijital hizmet sağlayıcıları için temel düzenlemedir.

• Yer Sağlayıcı Sıfatı: İçeriği kendisi üretmeyen ama sunucularında barındıran kişiler bu sıfatla anılır.
• Yükümlülükler: Yer sağlayıcılar, barındırdıkları içeriğin suç teşkil etmesi halinde erişim engelleme kararına uymak zorundadır.
• Kayıt Tutma Zorunluluğu: Yer sağlayıcılar trafik bilgilerini 1 yıl süreyle saklamak ve talep hâlinde sunmakla yükümlüdür.

2. KVKK (Kişisel Verilerin Korunması Kanunu)

• Dijital hizmet sağlayıcıları, işledikleri veya sakladıkları kişisel veriler açısından veri sorumlusu veya veri işleyen sıfatını taşıyabilir.
• Açık rıza alma, aydınlatma yükümlülüğü, veri güvenliğini sağlama gibi temel yükümlülükler vardır.

3. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği

SaaS ve benzeri hizmetler eğer bireysel tüketicilere sunuluyorsa, tüketici sözleşmelerinde cayma hakkı, bilgilendirme, teknik destek gibi yükümlülükler geçerlidir.

Hizmet Türlerine Göre Sorumluluklar

Hosting (Yer Sağlayıcılar)

• İçeriği denetlemekle yükümlü değildirler. Ancak mahkeme veya idari karar gereği içeriğe erişimi engellemek ve barındırmayı sonlandırmak durumundadırlar.
• Kayıt tutma yükümlülüğü vardır. Suç içerikli materyallere müdahale yükümlülüğü sınırlı ama zorunludur.

SaaS (Yazılım Hizmeti Sağlayıcılar)

• Sunduğu hizmetin güvenli, erişilebilir ve çalışır durumda olmasını sağlamakla yükümlüdür.
• Kullanıcının verisinin işlenme şekli ve barındırma süresi açıkça belirtilmelidir.
• Kullanıcıya sunulan hizmet sözleşmeleri, açık, şeffaf ve yasal çerçevede hazırlanmalıdır.

Cloud Hizmetleri (IaaS, PaaS)

• Alt yapı düzeyinde veri güvenliği, yedekleme, yetkisiz erişime karşı koruma yükümlülükleri bulunur.
• Uluslararası veri transferi söz konusuysa, KVKK kapsamında açık rıza ve güvenli ülke şartları aranır.

Uluslararası Yaklaşım ve AB Dijital Hizmetler Yasası (DSA)

Avrupa Birliği’nin 2022’de kabul ettiği Dijital Hizmetler Yasası (Digital Services Act – DSA) ile;

• Dijital hizmet sağlayıcılarına proaktif denetim, şikâyet yönetimi, şeffaflık raporları,
• Sahte içeriklerle mücadelede sorumluluk,
• Kullanıcı bilgilendirme ve içerik kaldırma prosedürleri gibi yükümlülükler getirilmiştir.

Türkiye’nin mevzuatı da bu yaklaşımları dikkate alarak 5651 sayılı kanun üzerinden benzer bir sorumluluk sistemi oluşturmaktadır.

Özetle

Dijital hizmet sağlayıcıları (hosting, SaaS, cloud vb.), yalnızca teknik servis sunan yapılar değil, aynı zamanda veri güvenliği, içerik sorumluluğu, tüketici hakları ve kişisel verilerin korunması gibi çok katmanlı hukuki yükümlülüklere tabidir. Mevzuata uygunluk, açık kullanıcı sözleşmeleri, teknik ve hukuki kayıt yönetimi ile denetimlere hazırlıklı olmak, bu alanlarda faaliyet gösteren firmalar için hem yasal zorunluluk hem de itibar koruma mekanizmasıdır.

Anahtar Kelimeler: dijital hizmet sağlayıcı sorumluluğu, SaaS yasal yükümlülük, hosting kanuni çerçeve, KVKK hizmet sağlayıcı, 5651 sayılı yasa, içerik barındırma hukuku, veri saklama sorumluluğu, DSA Avrupa Birliği