Diyabet (Şeker Hastalığı) Nedir ve Hangi Belirtileri Gösterir?

Anahtar Kelimeler: diyabet, şeker hastalığı, diyabet belirtileri, tip 1 diyabet, tip 2 diyabet, kan şekeri yüksekliği

Diyabet (Şeker Hastalığı) Nedir?

Diyabet, vücudun kan şekeri (glukoz) seviyelerini düzenleyememesiyle karakterize kronik bir metabolik hastalıktır. Glukoz, hücrelerin enerji kaynağıdır ancak kanda aşırı birikmesi organ hasarına ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Diyabet, insülin hormonunun üretiminde, salgılanmasında veya etkisinde bozukluk nedeniyle gelişir.

Dünya genelinde giderek artan bir halk sağlığı sorunu olan diyabet, erken tanı ve etkin yönetimle ciddi komplikasyonları önlenebilir bir hastalıktır.

Diyabet Türleri

Tip 1 Diyabet

Otoimmün bir hastalıktır; pankreastaki insülin üreten beta hücreleri bağışıklık sistemi tarafından yok edilir.
Genellikle çocukluk veya genç erişkinlik döneminde ortaya çıkar.
Hastalar yaşam boyu insülin tedavisine ihtiyaç duyar.

Tip 2 Diyabet

Vücut insüline karşı direnç geliştirir veya yeterli insülin üretemez.
Erişkinlerde daha sık görülür ancak günümüzde çocukluk çağında da artmaktadır.
Obezite, fiziksel hareketsizlik ve genetik yatkınlık başlıca risk faktörleridir.

Gebelik Diyabeti (Gestasyonel Diyabet)

Gebelik sırasında gelişen glukoz intoleransıdır.
Doğum sonrası genellikle düzelir ancak hem anne hem de çocuk için ileride tip 2 diyabet riskini artırır.

Diğer Özel Diyabet Türleri

Monojenik diyabet sendromları (örneğin MODY)
İlaçlara bağlı diyabet (örneğin glukokortikoid kullanımı sonrası)

Diyabet Belirtileri Nelerdir?

Diyabet belirtileri hastalığın türüne, kan şekeri yüksekliğinin derecesine ve süresine göre değişiklik gösterebilir. Özellikle tip 1 diyabet ani başlangıçlı şiddetli belirtilerle seyrederken, tip 2 diyabet uzun süre belirti vermeden sessizce ilerleyebilir.

Tipik Diyabet Belirtileri

Polidipsi (Aşırı susama): Vücut sıvı kaybını telafi etmeye çalışır.
Poliüri (Sık idrara çıkma): Kan şekerinin yükselmesiyle birlikte idrarla su atılımı artar.
Polifaji (Aşırı yeme isteği): Hücreler glukoz kullanamadığından enerji açlığı oluşur.
Kilo kaybı: Özellikle tip 1 diyabette yağ ve kas dokusu kaybı görülür.
Yorgunluk: Enerji eksikliği nedeniyle sürekli halsizlik yaşanır.
Bulanık görme: Yüksek kan şekeri lensin şekil ve esnekliğini değiştirerek görme bozukluğuna neden olabilir.
Yavaş iyileşen yaralar: Bağışıklık sistemi fonksiyonlarında bozulma ve damar hasarı iyileşmeyi geciktirir.
Cilt enfeksiyonları: Özellikle mantar ve bakteriyel enfeksiyonlarda artış görülür.

Gebelik Diyabetinde Belirtiler

Çoğunlukla belirgin bir semptom vermez; bu nedenle gebelik sürecinde rutin tarama testleri çok önemlidir.

Diyabet Tanısı Nasıl Konur?

Tanı, kan şekeri düzeylerinin ölçülmesi ve belirli eşik değerlerin aşılması ile konur:

Açlık kan şekeri ≥ 126 mg/dL
OGTT (Oral Glukoz Tolerans Testi) 2. saat ≥ 200 mg/dL
HbA1c (3 aylık ortalama kan şekeri) ≥ %6.5
Rastgele kan şekeri ≥ 200 mg/dL ve klasik diyabet semptomlarının bulunması

Diyabetin Erken Tanısının Önemi

Diyabet, ilerledikçe kalp hastalıkları, böbrek yetmezliği, görme kaybı, sinir hasarı ve amputasyon gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Erken dönemde tanı konularak yaşam tarzı değişiklikleri ve uygun medikal tedavi ile bu komplikasyonlar büyük ölçüde önlenebilir.

Özetle

Diyabet, vücudun glukoz yönetiminde başarısız olduğu ve uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen yaygın bir endokrin hastalıktır. Sık idrara çıkma, aşırı susama, yorgunluk ve ani kilo kaybı gibi belirtiler diyabetin habercisi olabilir. Erken tanı ve etkin tedavi, diyabetin yol açabileceği hayati komplikasyonların önlenmesinde temel rol oynar. Sağlıklı bir yaşam tarzı ve düzenli tıbbi kontroller, diyabet yönetiminin en kritik unsurlarıdır.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.