Doğumsal Kalça Çıkığı Nedir? Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
Doğumsal kalça çıkığı, doğum sırasında ya da doğumdan hemen sonra kalça eklemindeki başın yerinden çıkması durumudur. Bu durum, kalça eklemindeki femur başının (uyluk kemiği başı) pelvisteki asetabulum adı verilen çukura düzgün bir şekilde yerleşmemesi sonucu meydana gelir. Kalça çıkığı, genellikle doğumsal bir durum olup, zamanla ilerleyebilir ve tedavi edilmezse çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Doğumsal kalça çıkığı, bebeklerin yaklaşık %1’inde görülür ve tedavi edilmediği takdirde uzun vadede kalça ekleminde bozulma ve sakatlık gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Erken tanı ve tedavi, bu durumu yönetmenin en etkili yoludur.
Doğumsal Kalça Çıkığının Nedenleri
Doğumsal kalça çıkığının kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin birleşimi bu durumu tetikleyebilir. İşte doğumsal kalça çıkığının bazı yaygın nedenleri:
1. Genetik Faktörler
Kalça çıkığı genetik yatkınlıkla ilişkili olabilir. Ailede kalça çıkığı öyküsü bulunan bebeklerin bu durumu yaşama olasılığı daha yüksektir. Eğer ebeveynlerden biri veya diğer aile üyelerinden birinde doğumsal kalça çıkığı varsa, bebekte de kalça çıkığı görülme riski artar.
2. Bebeklerin Doğum Pozisyonu
Bebeklerin doğum pozisyonları, doğumsal kalça çıkığı gelişimini etkileyebilir. Özellikle doğum kanalından çıkarken bebeğin kalçası sıkışabilir. Bebeğin pelvisten geçişi sırasında kalça eklemi düzgün bir şekilde yerleşmeyebilir. Özellikle bel çevresi büyük veya suni sancı kullanılan doğumlarda bu durum daha fazla görülür.
3. Kadın Cinsiyeti
Kadın bebeklerde doğumsal kalça çıkığı daha yaygın görülür. Bunun nedeni, kadın bebeklerin pelvisten geçişi sırasında erkek bebeklere oranla daha fazla esneme gösteren eklem bağlarına sahip olmalarıdır.
4. Kalkınma ve Kas Tonusu
Bazı bebeklerde kas tonusu düşük olabilir ve bu da kalça ekleminin düzgün bir şekilde gelişmesini engeller. Kas tonusunun yetersiz olması, kalçanın başının düzgün bir şekilde asetabulum içine oturmasını zorlaştırabilir.
5. Gebelik Sırasındaki Etmenler
Anne karnındaki bebek pozisyonu da kalça çıkığına yol açabilir. Bebeğin rahimdeki yerleşimi, kalça ekleminin gelişimini etkileyebilir. Ayrıca anne adayının çoklu gebelik (ikiz, üçüz gibi) yaşaması da kalça çıkığı riskini artırabilir.
6. Diğer Faktörler
- Fazla amniyon sıvısı (polihidramnios): Bu durumda bebek daha fazla hareket edebilir ve eklem düzgün gelişmeyebilir.
- Bebeğin doğumda baş aşağı olmaması (breech pozisyonu): Kalça çıkığı riski en çok breech pozisyonda olan bebeklerde görülür.
Doğumsal Kalça Çıkığının Belirtileri
Doğumsal kalça çıkığının belirtileri, bebeğin yaşı ve durumun şiddetine göre değişkenlik gösterebilir. Erken teşhis önemlidir çünkü belirtiler bazen doğrudan fark edilmeyebilir. Ancak bazı yaygın belirtiler şunlardır:
- Bacak Kısalığı: Kalça çıkığı olan bebeklerde, etkilenen bacak daha kısa görünebilir.
- Asimetrik Kalça Katları: Bebek sırt üstü yatarken, kalça ve uyluklarda simetrik olmayan katlar fark edilebilir.
- Dönüş Eksikliği: Kalça çıkığı olan bebeklerde, kalça ekleminde hareket kısıtlaması olabilir ve bacak dışa doğru düzgün bir şekilde dönmeyebilir.
- Sesli Takılmalar: Bazen, kalça yerine oturmadığı için bir takılma veya çıtırtı sesi duyulabilir.
- Bebek Ağlaması ve Hareket Zorluğu: Bebek, kalçasında ağrı olduğu için hareket etmekte zorlanabilir.
Doğumsal Kalça Çıkığı Tanısı
Doğumsal kalça çıkığı, genellikle bebek doğduktan sonra yapılan fiziksel muayene ve çeşitli testler ile teşhis edilir. Ortopedik muayene ve ultrasonografi gibi testlerle kalça eklemindeki sorunlar tespit edilebilir.
- Fiziksel Muayene: Doğumsal kalça çıkığının teşhisi için ortopedik testler yapılır. Bu testler arasında en yaygın olanı, Barlow testi ve Ortolani testi‘dir. Bu testlerde doktor, kalçayı farklı yönlere hareket ettirerek kalça eklemindeki gevşeklik ve çıkığı değerlendirmeye çalışır.
- Ultrasonografi: Özellikle 6 aylık olana kadar, kalça ekleminin gelişimini değerlendirmek için ultrason kullanılabilir. Bu yöntem, özellikle yumuşak dokuları görmek için oldukça faydalıdır.
- Röntgen: Bebek büyüdükçe, özellikle 6. aydan sonra röntgen kullanılarak daha net bir görüntü elde edilebilir.
Doğumsal Kalça Çıkığı Tedavi Yöntemleri
Doğumsal kalça çıkığının tedavi yöntemleri, çıkığın şiddetine, yaşa ve erken tanı alıp alınmadığına göre değişebilir. Tedavi seçenekleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1. Pediatrik Ortopedik İzlem ve Aygıtlar
Erken dönemde kalça çıkığı tanısı konan bebeklerde, tedavi genellikle aygıtlarla yapılır. Bu tedavi yönteminde kullanılan başlıca araçlar şunlardır:
- Pavlik Bandajı: Genellikle doğumdan sonraki ilk birkaç hafta içinde kullanılır. Bu aygıt, bebeğin kalçalarını düzgün bir şekilde yerleştirir ve kalçaların iyileşmesine yardımcı olur. Pavlik bandajı, kalça ekleminde yerleşim düzelene kadar giydirilir.
- Bütünleştirici Aygıtlar: Eğer Pavlik bandajı yeterli olmazsa, bebeğe kalçanın düzgün yerleşmesi için daha güçlü aygıtlar kullanılabilir.
2. Cerrahi Müdahale
Erken tedavi ile sonuç alınamayan, daha ileri düzeydeki kalça çıkığı vakalarında cerrahi müdahale gerekebilir. Bu tür vakalarda cerrahlar, kalça başını yerleştirerek yeniden düzenler ve eklemdeki doku hasarını onarır. Cerrahi müdahale genellikle 6-18 aylık bebeklerde yapılır.
- Femoral Osteotomi: Femurda (uyluk kemiği) yapılan bir kesiyle, kalçanın doğru pozisyonda yerleşmesi sağlanır.
- Asetabulum Redüksiyonu: Asetabulum, femur başını daha iyi tutabilmesi için yeniden şekillendirilebilir.
3. İzleme ve Rehabilitasyon
Ameliyat sonrası, bebeklerin düzenli olarak izlenmesi ve gerektiğinde fizyoterapi uygulanması önemlidir. Fiziksel terapi, kas gücünü artırmaya ve eklem hareketliliğini sağlamaya yardımcı olabilir.
Sonuç
Doğumsal kalça çıkığı, erken tanı ve doğru tedavi ile genellikle iyi bir şekilde yönetilebilir. Bu hastalık tedavi edilmezse, ilerleyen yaşlarda kalça ekleminde bozulma, artrit gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Erken teşhis ve tedavi, çocuğun normal gelişimini sürdürebilmesi için kritik öneme sahiptir. Eğer bebeğinizin kalçasında herhangi bir anormallik fark ederseniz, hemen bir ortopedi uzmanına başvurmanız önerilir.