El ve Ayak Üşümesi Neden Olur?
El ve ayaklarda üşüme hissi, birçok kişi tarafından sıkça yaşanan ancak çoğu zaman göz ardı edilen bir belirtidir. Basit nedenlerden kaynaklanabileceği gibi, ciddi sistemik hastalıkların da habercisi olabilir. Sürekli hale gelmiş, tek taraflı ya da eşlik eden başka belirtilerle birlikte görülen el ve ayak üşümeleri mutlaka tıbbi olarak değerlendirilmelidir.
El ve Ayak Üşümesinin Yaygın Nedenleri
1. Dolaşım Bozuklukları
En sık nedenlerden biridir. Kan dolaşımı yetersiz olduğunda, uzuvlara yeterli oksijen ve besin taşınamaz, bu da soğukluk hissine neden olur.
- Raynaud Fenomeni: Soğuk ya da stresle tetiklenen, parmaklarda beyazlama-morarma ve uyuşmayla seyreden vasküler bir durum
- Periferik arter hastalığı (PAH): Özellikle yaşlılarda, ateroskleroz kaynaklı damar daralmaları
- Varis ve venöz yetmezlik: Daha çok bacaklarda görülür
2. Sinir Sistemi Bozuklukları
Sinir iletimindeki problemler, soğukluk hissi şeklinde kendini gösterebilir.
- Periferik nöropati: Diyabet, B12 vitamini eksikliği, alkol kullanımı gibi nedenlerle
- Multipl Skleroz (MS) veya diğer merkezi sinir sistemi hastalıkları
- Servikal ya da lomber disk hernisi: Sinir basısı sonucu ayak veya el üşümesi hissi
3. Hormonal ve Metabolik Sorunlar
Bazı sistemik hastalıklar da el-ayak üşümesine neden olabilir.
- Hipotiroidi: Tiroid hormonunun az salgılanması vücut sıcaklığını düşürür
- Anemi (kansızlık): Dokuya oksijen taşınamaması sonucu üşüme
- Diyabet: Hem damarları hem sinirleri etkileyerek üşümeye neden olabilir
- Düşük kan şekeri: Glukoz eksikliği, soğuk terleme ve üşümeye yol açabilir
4. Beslenme Eksiklikleri
- Demir, B12 vitamini ve folik asit eksiklikleri, sinir ve dolaşım sistemini etkileyerek el-ayak üşümesine neden olabilir
5. Psikolojik Faktörler
- Anksiyete ve stres durumlarında vücut savunma mekanizması olarak kanı hayati organlara yönlendirir, el ve ayaklar soğuyabilir
- Panik atak geçiren bireylerde el-ayaklarda soğukluk sık görülür
6. Çevresel Faktörler
- Soğuk hava, dar ve sıkı giysiler, hareketsizlik gibi dış etkenler
- Sigara kullanımı damarları daraltarak dolaşımı bozar
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Aşağıdaki durumlarda el ve ayak üşümesi tıbbi değerlendirme gerektirir:
- Uzun süredir devam eden ya da giderek artan üşüme
- Tek taraflı ya da bölgesel uyuşma, renk değişikliği, karıncalanma ile birlikte olması
- Kas zayıflığı, denge kaybı gibi eşlik eden nörolojik bulgular
- Halsizlik, kilo kaybı, saç dökülmesi gibi sistemik belirtiler
- Aile öyküsünde dolaşım veya otoimmün hastalıklar bulunması
Özetle
El ve ayak üşümesi çoğu zaman basit çevresel etkenlerden kaynaklansa da, bazı durumlarda ciddi sağlık problemlerinin erken habercisi olabilir. Özellikle dolaşım bozuklukları, sinir sistemi hastalıkları, tiroid yetmezliği ve vitamin eksiklikleri gibi nedenler araştırılmalıdır. Süreklilik gösteren veya başka belirtilerle birlikte seyreden durumlarda bir hekime başvurmak önemlidir.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler: el üşümesi, ayak üşümesi, raynaud fenomeni, hipotiroidi, periferik nöropati, dolaşım bozukluğu, anemi, B12 eksikliği, soğuk eller ayaklar, nörolojik belirtiler