Endokrin Cerrahisi Hakkında Her Şey: Paratiroid ve Adrenal Bezler

Endokrin cerrahisi, hormon üreten bezlerin (tiroid, paratiroid, adrenal ve pankreas gibi) cerrahi hastalıklarıyla ilgilenen özel bir cerrahi disiplindir. Bu alanda en sık uygulanan operasyonlar paratiroidektomi ve adrenalektomidir. Her iki cerrahi girişim de hem hormonal dengenin sağlanması hem de malignite riskinin ortadan kaldırılması açısından kritik öneme sahiptir.

Paratiroid Cerrahisi

Paratiroid Bezlerinin Görevi

Paratiroid bezleri, kalsiyum metabolizmasını düzenleyen paratiroid hormonu (PTH) üretir. Boyunda, tiroid bezinin arkasında genellikle 4 adet bulunurlar.

Cerrahi Endikasyonlar

En yaygın endikasyon primer hiperparatiroidizmdir. Bu durumda bir veya daha fazla paratiroid bezi aşırı PTH üretir:

• Asemptomatik hastalarda: Serum kalsiyum düzeyi yüksek, yaş <50, kemik mineral yoğunluğu düşük veya böbrek taşı varsa.
• Semptomatik hastalarda: Yorgunluk, depresyon, osteoporoz, nefrolitiazis, kas güçsüzlüğü gibi belirtiler mevcutsa.

Cerrahi Yöntemler

1. Minimal İnvaziv Paratiroidektomi (MIP)
   • Görüntüleme (sestamibi sintigrafi, USG) ile lokalize edilen tek adenom çıkarılır.
   • Küçük kesi ve kısa hastanede kalış süresi avantaj sağlar.
2. Bilateral Boyun Eksplorasyonu
   • Tüm paratiroid bezlerinin değerlendirildiği klasik yöntemdir.
   • Özellikle çoklu adenom veya hiperplazilerde tercih edilir.

Komplikasyonlar

• Geçici veya kalıcı hipokalsemi
• Recurrent laringeal sinir hasarı (ses kısıklığı)
• Kanama, hematom

Adrenal (Böbrek Üstü Bezi) Cerrahisi

Adrenal Bezlerin Görevi

Adrenal bezler, kortizol, aldosteron, adrenalin/noradrenalin ve androjen gibi birçok hayati hormonu üretir. Tümöral oluşumlar bu hormonların aşırı üretimine veya bezin büyümesine neden olabilir.

Cerrahi Endikasyonlar

1. Fonksiyonel Tümörler (Hormon Salgılayan)
   • Feokromositoma: Adrenalin/noradrenalin salınımı → hipertansiyon, taşikardi
   • Kortizol Üreten Adenom: Cushing sendromu
   • Aldosteron Üreten Adenom: Conn sendromu (hipokalemi, hipertansiyon)
2. Malignite Şüphesi
   • Büyüyen, 4-6 cm’den büyük, görüntüleme ile malignite olasılığı taşıyan kitlesel lezyonlar
3. İnsidentalomlar
   • Rastlantısal olarak saptanan adrenal kitlelerde belirli kriterlere göre cerrahi kararı verilir.

Cerrahi Yöntemler

1. Laparoskopik Adrenalektomi
   • Küçük insizyonlarla yapılan standart tekniktir.
   • Sol veya sağ adrenal beze yönelik uygulanır.
2. Açık Adrenalektomi
   • Büyük, malignite şüphesi olan veya çevre dokulara invazyon gösteren kitlelerde tercih edilir.
3. Posterior Retroperitoneoskopik Yöntem
   • Bel bölgesinden girilerek böbrek üstü bezine ulaşılır. Özellikle bilateral adenomlarda kullanılabilir.

Komplikasyonlar

• Kanama
• Hormon dengesizlikleri (örneğin adrenal kriz)
• Yakın organ yaralanmaları
• Postoperatif hipotansiyon (özellikle feokromositoma sonrası)

Endokrin Cerrahinin Multidisipliner Boyutu

Endokrin cerrahisi, endokrinoloji, radyoloji, patoloji ve nükleer tıp gibi branşlarla iç içe çalışan multidisipliner bir alandır. Doğru tanı, hormonal değerlendirme ve lokalizasyon çalışmaları cerrahi başarının temelidir.

Özetle

Endokrin cerrahisi, hormon dengesini bozan ve yaşam kalitesini etkileyen paratiroid ve adrenal bez patolojilerinde hem tedavi edici hem de tanısal rol üstlenir. Modern cerrahi teknikler sayesinde bu operasyonlar, düşük komplikasyon oranları ve yüksek başarı ile gerçekleştirilebilmektedir. Uygun hasta seçimi, detaylı preoperatif değerlendirme ve deneyimli cerrah ekibi başarı için kritik öneme sahiptir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler

Endokrin cerrahisi, paratiroidektomi, adrenalektomi, hiperparatiroidizm, feokromositoma, Cushing sendromu, Conn sendromu, hormon üreten tümörler, minimal invaziv cerrahi, endokrin tümör tedavisi