Endometriozis: Ağrılı Adetlerin Sebebi Olabilir Mi?
Endometriozis Nedir?
Endometriozis, rahim iç tabakasını (endometriyum) andıran dokunun rahim dışında, özellikle yumurtalıklar, fallop tüpleri, pelvis duvarı gibi bölgelerde büyümesiyle karakterize kronik bir hastalıktır. Her ay hormonal değişimlere bağlı olarak bu ektopik endometriyal doku da adet döngüsüne benzer şekilde kalınlaşır, kanar ancak vücuttan atılamaz. Bu durum iltihaplanma, yapışıklıklar ve yoğun pelvik ağrıya neden olabilir.
Endometriozis Adet Ağrısına Nasıl Neden Olur?
- Enflamasyon: Ektopik dokular, adet döngüsü sırasında aktif hale gelir ve çevre dokularda iltihap ve ödem oluşturur.
- Sinir Uyarımı: Endometriozis odakları, sinir uçlarına yakın yerleşmişse adet döneminde yoğun ağrıya sebep olabilir.
- Yapışıklıklar: Pelvik bölgede oluşan fibrotik bantlar organ hareketini kısıtlayarak adet sırasında ağrıyı artırır.
- Prostaglandin Artışı: Endometriozis hastalarında prostaglandin seviyeleri yüksektir; bu da rahim kasılmalarını ve ağrıyı artırır.
Yaygın Belirtiler
- Dismenore (ağrılı adet görme) – en sık görülen semptomdur
- Disparoni (cinsel ilişki sırasında ağrı)
- Kronik pelvik ağrı – adet dönemine bağlı olmadan da görülebilir
- İnfertilite (kısırlık) – hastaların %30-50’sinde görülür
- Barsak ve mesane ile ilgili şikayetler – dışkılama sırasında ağrı, kabızlık veya idrarda kan
Tanı Nasıl Konulur?
1. Klinik Öykü ve Jinekolojik Muayene
- Belirtilerin detaylı değerlendirilmesi
- Pelvik muayenede hassasiyet, nodüller veya kitle hissi
2. Görüntüleme Yöntemleri
- Transvajinal ultrasonografi: Yumurtalıklarda endometriomaları (çikolata kistleri) tespit edebilir
- MR: Özellikle derin pelvik endometriozis şüphesinde tercih edilir
3. Laparoskopi (Altın Standart Tanı Yöntemi)
- Kamera yardımıyla karın içinin incelenmesi
- Aynı seansta biyopsi alınabilir ve gerekirse cerrahi tedavi uygulanabilir
Tedavi Yöntemleri
Medikal Tedavi
Hormonal Tedaviler
- Kombine oral kontraseptifler
- Progesteron türevleri
- GnRH analogları
- Aromataz inhibitörleri
Amaç, adet döngüsünü baskılayarak endometriozis dokularını küçültmektir.
Ağrı Kesiciler (NSAİİ)
- Semptomatik rahatlama sağlar, ancak hastalığın ilerlemesini durdurmaz.
Cerrahi Tedavi
- Laparoskopik eksizyon veya ablasyon
- Endometriomaların çıkarılması
- Yapışıklıkların açılması
- Gerekirse histerektomi (rahim alınması)
Cerrahi genellikle şiddetli vakalarda veya ilaç tedavisine yanıt alınamayan hastalarda tercih edilir.
Destekleyici Yöntemler
- Fizik tedavi ve pelvik taban terapileri
- Psikolojik destek
- Beslenme düzenlemeleri (anti-enflamatuar diyetler)
Endometriozis ve İnfertilite
Endometriozis, tüplerin tıkanmasına, yumurta rezervinin azalmasına ve embriyo tutunmasını engelleyen faktörlere neden olarak infertiliteye yol açabilir. Hafif vakalarda medikal tedavi ve intrauterin inseminasyon (IUI), ileri olgularda tüp bebek (IVF) yöntemleri uygulanabilir.
Özetle
Endometriozis, adet ağrısının önemli nedenlerinden biridir ve sadece ağrılı adet görmekle sınırlı kalmaz; cinsel yaşamı, doğurganlığı ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Her adet ağrısı endometriozis değildir; ancak şiddetli, tekrarlayıcı ve yaşam kalitesini bozan ağrılar mutlaka değerlendirilmelidir. Erken tanı ve kişiye özel tedavi planlaması ile semptomların kontrol altına alınması mümkündür.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler
Endometriozis, ağrılı adet, dismenore, çikolata kisti, pelvik ağrı, kısırlık, endometriozis tedavisi, laparoskopi, kadın hastalıkları, hormon tedavisi, jinekolojik hastalıklar