Enfeksiyon Hastalıkları İçin Aşılar Ne Zaman Yapılmalıdır?

Enfeksiyon Hastalıkları İçin Aşılar Ne Zaman Yapılmalıdır?

Aşılar, enfeksiyon hastalıklarına karşı en etkili koruyucu önlemler arasında yer alır. Bağışıklık sistemini güçlendirerek birçok hastalığın ağır seyretmesini engeller, bulaşıcılığını azaltır ve toplumsal bağışıklık kazanılmasına katkıda bulunur. Aşıların uygulanma zamanları, kişinin yaşı, bağışıklık durumu, mesleği ve yaşadığı bölgedeki hastalık riski gibi faktörlere bağlıdır. Bu makalede, bebeklikten yaşlılığa kadar uygulanması gereken aşıların zamanlaması detaylandırılacaktır.

Bebeklik ve Çocukluk Döneminde Aşı Takvimi

Bebekler, doğumdan itibaren belirli bir aşı takvimine göre aşılanmalıdır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve birçok ülkenin sağlık otoriteleri, bebeklerin bağışıklık sisteminin güçlenmesi için aşağıdaki aşılama programını önermektedir:

• Doğumda: Hepatit B aşısının ilk dozu uygulanır.
• 1. ay: Hepatit B aşısının ikinci dozu yapılır.
• 2. ay: Beşli karma aşı (Difteri, Boğmaca, Tetanoz, Çocuk Felci, Hemofilus influenzae tip B), Rotavirüs, Pnömokok ve BCG (Verem) aşısı uygulanır.
• 4. ay: Beşli karma aşının ikinci dozu, Pnömokok aşısının ikinci dozu ve Rotavirüs aşısının ikinci dozu yapılır.
• 6. ay: Beşli karma aşının üçüncü dozu, Hepatit B’nin üçüncü dozu uygulanır.
• 12. ay: Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak (KKK) aşısı, Pnömokok rapel dozu ve Hepatit A aşısının ilk dozu uygulanır.
• 18. ay: Beşli karma aşının pekiştirme dozu, Hepatit A’nın ikinci dozu yapılır.

Bu aşılar, çocukları ciddi enfeksiyon hastalıklarından koruyarak yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde bağışıklık sağlamalarına yardımcı olur.

Okul Çağı ve Ergenlik Döneminde Aşılar

Çocukluk döneminde edinilen bağışıklığın devam ettirilmesi için okul çağı ve ergenlik döneminde bazı aşıların tekrarlanması gerekir:

• 4-6 yaş: Dörtlü karma aşı (Difteri, Boğmaca, Tetanoz, Çocuk Felci) ve KKK aşısının ikinci dozu uygulanır.
• 10-12 yaş: HPV (İnsan Papilloma Virüsü) aşısı kız ve erkek çocuklara önerilir.
• 12-14 yaş: Tetanoz aşısının rapel dozu yapılır.

Ergenlik döneminde HPV aşısı, rahim ağzı kanseri ve diğer HPV ilişkili hastalıklardan korunmada büyük önem taşır.

Yetişkinlik Döneminde Aşılar

Yetişkinlerin de belirli aralıklarla aşı yaptırması gerekmektedir. Özellikle bağışıklığı zayıf bireyler, sağlık çalışanları ve risk gruplarına yönelik aşılar şu şekildedir:

• Her 10 yılda bir: Tetanoz-difteri aşısının tekrarlanması önerilir.
• Yılda bir: Grip (influenza) aşısı, özellikle 65 yaş üstü bireyler, kronik hastalar ve sağlık çalışanları için önemlidir.
• Her 5 yılda bir: Pnömokok aşısı, özellikle yaşlılar ve kronik hastalıkları olan bireyler için gereklidir.
• Hepatit A ve B aşıları: Daha önce aşılanmamış veya bağışıklığı olmayan bireyler için önerilir.
• Suçiçeği ve Zona (Varicella-Zoster) aşıları: Daha önce suçiçeği geçirmemiş yetişkinler veya bağışıklığı zayıf bireyler için önerilir.

Yaşlılık Döneminde Aşılar

Yaş ilerledikçe bağışıklık sistemi zayıflar ve enfeksiyon hastalıklarına karşı duyarlılık artar. Yaşlı bireylerin yaptırması gereken başlıca aşılar şunlardır:

• Pnömokok aşısı: 65 yaş üstü bireylerde zatürre riskini azaltmak için önerilir.
• Grip aşısı: Her yıl tekrarlanmalıdır.
• Zona aşısı: 50 yaş üzerindeki bireyler için önerilir.
• Tetanoz aşısı: 10 yılda bir yapılmalıdır.

Özel Durumlarda Aşılar

Bazı bireylerin özel sağlık durumlarına göre belirli aşıları yaptırmaları gerekmektedir:

• Hamilelik: Grip ve tetanoz aşıları önerilir. Tetanoz aşısı, bebeğin doğumdan sonra korunmasını sağlamak açısından önemlidir.
• Kronik hastalar: Diyabet, kalp hastalığı veya solunum yolu hastalıkları olan bireyler pnömokok ve grip aşılarını düzenli yaptırmalıdır.
• Bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler: Organ nakli hastaları veya bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaç kullanan bireyler için özel aşı programları uygulanır.
• Seyahat edenler: Gidecekleri ülkeye göre sarı humma, menenjit, hepatit ve tifo aşıları önerilebilir.

Aşılar, bireylerin ve toplumun enfeksiyon hastalıklarından korunmasını sağlayan en önemli tıbbi araçlardan biridir. Aşıların zamanında ve düzenli olarak uygulanması, hastalıkların yayılmasını önleyerek ciddi sağlık sorunlarının önüne geçer. Aşı takvimine uygun olarak aşılanmak, hem bireysel hem de toplumsal bağışıklığın güçlenmesini sağlayarak enfeksiyon hastalıklarıyla mücadelede kritik bir rol oynar.