Eozinofiller Nedir? Tanımı, Vücuttaki Görevleri ve Rolleri
Tanım: Eozinofillerin Biyolojik Kimliği
Eozinofiller, periferik kanda %1–4 oranında bulunan, çift loblu çekirdeğe sahip, sitoplazmalarında asidofilik (eozin boyası ile kırmızıya boyanan) granüller içeren bir tür granülosit lökosittir. Kemik iliğinde olgunlaşarak dolaşıma geçen bu hücreler, başta parazitik enfeksiyonlar ve alerjik reaksiyonlar olmak üzere, bağışıklık sisteminde oldukça özelleşmiş görevler üstlenir.
Eozinofillerin Morfolojik Özellikleri
- Çekirdek: Genellikle iki lobludur.
- Sitoplazma: Yoğun, büyük, eozin boyasını tutan granüller içerir.
- Granüller: Majör bazik protein (MBP), eozinofil katyonik protein (ECP), eozinofil peroksidaz (EPO) gibi toksik içerikler taşır.
- Yüzey reseptörleri: IL-5 reseptörü, IgE reseptörleri ve kemokin reseptörleri barındırır.
Vücuttaki Görevleri ve Fonksiyonel Rolleri
1. Parazitik Enfeksiyonlarla Mücadele
Eozinofillerin en karakteristik görevi, özellikle helmint (solucan) enfeksiyonlarına karşı savunmadır.
- Parazit yüzeyine bağlanan IgE antikorları ile antikorla bağımlı hücre aracılı sitotoksisite (ADCC) başlatırlar.
- Granüllerinden saldıkları MBP ve ECP, parazit hücre zarını delerek ölümüne neden olur.
2. Alerjik ve Atopik Reaksiyonlarda Etkinlik
Eozinofiller, astım, rinit, atopik dermatit gibi alerjik hastalıklarda artış gösterir.
- Histamin ve lökotrien üretimiyle bronkokonstriksiyon ve vasküler geçirgenlikte rol alır.
- Mast hücreleriyle etkileşime girerek inflamasyonu sürdürür.
- Doku eozinofili, kronik alerjik inflamasyonun göstergesidir.
3. Doku Hasarının Düzenlenmesi ve Fibrozis
- Sitokinler (IL-4, IL-13) salarak fibroblastları aktive eder ve kollajen üretimini artırır.
- Özellikle kronik inflamasyonda, doku remodelingi ve fibrozisin gelişmesinde rol alabilir.
4. Antijen Sunumu ve İmmün Modülasyon
- Eozinofillerin, MHC II ve kostimülatör moleküller aracılığıyla antijen sunabildiği gösterilmiştir.
- T lenfositleriyle etkileşerek, immün yanıtın yönlendirilmesinde katkıda bulunabilirler.
Eozinofili Nedir? Klinik Önemi
Eozinofili, kanda eozinofil sayısının normalin (genellikle 500 hücre/μL) üzerine çıkmasıdır.
| Neden | Açıklama |
|---|---|
| Paraziter enfeksiyonlar | Özellikle helmint enfeksiyonlarında belirgindir. |
| Alerjik hastalıklar | Astım, egzama, saman nezlesi gibi durumlarda artar. |
| Otoimmün hastalıklar | Eozinofilik granülomatozis, vaskülit sendromları |
| İlaç reaksiyonları | Özellikle bazı antibiyotik ve NSAİİ’lere karşı |
| Hematolojik maligniteler | Eozinofilik lösemiler, Hodgkin lenfoması vb. |
Eozinofillerin İmmünolojik Dengeye Katkısı
Eozinofiller yalnızca hasar verici değil, aynı zamanda bağışıklık dengesini sağlayan hücrelerdir. Doku onarımı, sitokin modülasyonu, T hücre farklılaşması (özellikle Th2 yanıtı) gibi rolleriyle immün sistemin yönlendirici ve dengeleyici bir parçasıdır.
Özetle
Eozinofiller, bağışıklık sisteminin özelleşmiş hücreleri olarak özellikle parazitik enfeksiyonlar ve alerjik durumlar karşısında önemli savunma görevleri üstlenir. Granüllerinde taşıdıkları toksik proteinler aracılığıyla doğrudan öldürücü etki gösterirlerken, salgıladıkları sitokinler ile de bağışıklık yanıtının yönünü belirleyebilirler. Artan eozinofil düzeyleri (eozinofili), birçok sistemik hastalığın habercisi olabilir ve dikkatle değerlendirilmelidir.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler: eozinofil, granülosit, parazitik enfeksiyon, alerji, astım, eozinofili, bağışıklık sistemi, ADCC, MBP, ECP, helmint, atopik hastalıklar, immünomodülasyon