Epilepsi Cerrahisinde İntraoperatif Monitörizasyon

Epilepsi Cerrahisi Nedir?

Epilepsi cerrahisi, ilaç tedavisine dirençli (ilaca refrakter) epilepsi hastalarında, nöbetlerin kaynağını ortadan kaldırmak amacıyla uygulanan cerrahi girişimdir. Özellikle tek odaklı (fokal) nöbetlerde, beyin dokusunun sınırlı bir kısmının çıkarılmasıyla kalıcı iyileşme hedeflenir. Ancak bu işlemler sırasında konuşma, hareket, bellek gibi hayati beyin işlevlerinin korunması kritik öneme sahiptir. İşte bu noktada intraoperatif monitörizasyon (IOM) devreye girer.

İntraoperatif Monitörizasyon Nedir?

İntraoperatif monitörizasyon, ameliyat sırasında beyin işlevlerinin gerçek zamanlı izlenmesini sağlayan nörofizyolojik yöntemlerin bütünüdür. Bu sistem sayesinde cerrahlar, epileptik odağın çıkarımı sırasında fonksiyonel beyin alanlarına zarar vermeden işlem gerçekleştirebilir.

İntraoperatif Monitörizasyonun Amaçları

Epileptik odağın tam ve doğru şekilde çıkarılması
Konuşma, motor, duyu ve bellek alanlarının korunması
Cerrahi sonrası nörolojik komplikasyonların önlenmesi
Geribildirim ile cerrahın yönlendirilmesi

Kullanılan Başlıca İntraoperatif Yöntemler

1. Elektrokortikografi (ECoG)

Epileptik odağı tanımlamak için beynin kortikal yüzeyine yerleştirilen elektrotlarla yapılır.
İnteriktal deşarjlar ve epileptiform aktivite gözlenerek çıkarılacak alan belirlenir.
Hem ameliyat öncesi (pre-rezeksiyon) hem de sonrasında (post-rezeksiyon) uygulanabilir.

2. Motor ve Duyusal Uyarılmış Potansiyeller (MEP/SEP)

Motor yolların ve duyu kortekslerinin sağlamlığını izlemek amacıyla kullanılır.
MEP: Kortekse elektrik uyarımı verilerek kas yanıtları ölçülür.
SEP: Periferik sinirler uyarılarak somatosensoriyel yanıtlar izlenir.

3. Fonksiyonel Kortikal Haritalama

Özellikle uyanık beyin cerrahisi (awake craniotomy) sırasında kullanılır.
Konuşma, anlama, hareket gibi işlevsel alanlar elektrik stimülasyonu ile haritalanır.
Kritik bölgelerin korunması sağlanır (örneğin Broca veya Wernicke alanı).

4. Derinlik Elektrotları ve Stereo-EEG

Derin kaynaklı epileptik odaklar için kullanılır.
MRI ile kombine edilerek üç boyutlu odak haritalaması yapılabilir.

Uyanık Kraniotomi ve İntraoperatif Monitörizasyon

Bazı epilepsi cerrahileri, hastanın uyanık tutulduğu özel tekniklerle yapılır. Hasta konuşur, sayar veya nesne tanımlar. Bu sırada korteks uyarılarak fonksiyonel alanlar haritalanır.

Avantajları:
- Dil, bellek ve motor işlevlerin gerçek zamanlı korunması
- Özellikle sol hemisfer temporal lob cerrahilerinde tercih edilir

Epilepsi Cerrahisinde Monitörizasyonun Önemi

Fonksiyon	İzleme Yöntemi	Cerrahi Önemi
Epileptik odağın tespiti	Elektrokortikografi (ECoG)	Epileptojenik dokunun çıkarımı
Motor işlevler	Motor uyarılmış potansiyeller (MEP)	Hemiparezi riskini azaltma
Duyu işlevleri	SEP	Somatosensoriyel korteksin korunması
Konuşma ve dil	Kortikal haritalama	Afazi ve dil bozukluklarını önleme
Derin odaklar	Stereo-EEG	Derin temporal veya insüler lezyonlarda odak tayini

Riskleri ve Zorlukları

Uzamış cerrahi süresi
Teknik ekipman ve deneyimli ekip gerekliliği
Uyanık cerrahide hasta iş birliği zor olabilir
Yanlış haritalama durumunda nörolojik kayıplar

Özetle

Epilepsi cerrahisinde intraoperatif monitörizasyon, hem epileptik odağın etkin biçimde çıkarılmasını hem de beyin fonksiyonlarının korunmasını sağlar. Elektrokortikografi, MEP/SEP, fonksiyonel haritalama ve stereo-EEG gibi ileri teknolojiler sayesinde cerrah, yüksek hassasiyetle işlem yapabilir. Özellikle fonksiyonel alanlara yakın lezyonlarda, bu yöntemler ameliyatın başarısını ve hastanın yaşam kalitesini belirleyici hale getirir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler

Epilepsi cerrahisi, intraoperatif monitörizasyon, elektrokortikografi, MEP, SEP, kortikal haritalama, awake kraniotomi, beyin fonksiyon koruması, epileptik odak, stereo-EEG