Ertesi Gün Hapı Nedir? Ne Zaman ve Ne İçin Kullanılır?

Ertesi Gün Hapı Nedir? Ne Zaman ve Ne İçin Kullanılır?

Ertesi gün hapı, özellikle istenmeyen gebeliklerin engellenmesi amacıyla kullanılan, hormon içerikli bir doğum kontrol yöntemidir. Adından da anlaşılacağı gibi, bu ilaç, korunmasız cinsel ilişki sonrasında veya doğum kontrol yöntemlerinin başarısız olduğu durumlarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Ertesi gün hapı, bir doğum kontrol yöntemi olarak acil durumlar için geliştirilmiş olsa da, düzenli bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanımı önerilmez.

Ertesi Gün Hapının İçeriği ve Çalışma Mekanizması

Ertesi gün haplarının içerdiği ana etken maddeler genellikle levonorgestrel veya ulipristal asetat gibi hormonlardır. Bu maddeler, kadın vücudundaki hormon dengesini değiştirerek gebeliği engellemeye yardımcı olur. Ertesi gün hapı, şu mekanizmalarla çalışır:

1. Yumurtlamayı Erteleme: Yumurtlamayı engelleyebilir veya erteleyebilir, böylece sperm yumurtaya ulaşamadan gebelik oluşmasını engeller.
2. Sperm Hızını Azaltma: Spermlerin rahim içinde hareket etmesini zorlaştırarak gebelik olasılığını düşürür.
3. Döllenmiş Yumurtanın Rahime Yerleşmesini Engelleme: Yumurtlama sonrası döllenmiş bir yumurtanın rahime tutunmasını engelleyerek, gebeliğin başlamasını önler.

Ertesi gün hapı, cinsel ilişki sonrası ne kadar erken alınırsa, etkili olma olasılığı o kadar yüksek olur. Etkinliği zamanla azalmaktadır, bu yüzden hapın alınma süresi önemlidir.

Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Kullanılır?

Ertesi gün hapı, aşağıdaki durumlarda kullanılmak üzere tavsiye edilir:

1. Korunmasız Cinsel İlişki: Cinsel ilişki sırasında herhangi bir korunma yöntemi (prezervatif, doğum kontrol hapı vb.) kullanılmazsa veya kullanılan korunma yöntemi başarısız olursa (örneğin, prezervatifin yırtılması veya çıkması durumunda), ertesi gün hapı devreye girebilir.
2. Korunmasız İlişkiye Zorlanma veya Tecavüz Durumu: Cinsel saldırıya uğrayan veya tecavüze uğrayan bireyler için, gebeliğin önlenmesi amacıyla acil bir önlem olarak kullanılabilir.
3. Doğum Kontrol Yönteminin Başarısız Olması: Eğer kullanılan doğum kontrol yöntemi (örneğin, doğum kontrol hapı) hatalı bir şekilde kullanıldıysa (unutulmuş haplar, zamanında alınmama, yanlış kullanım vb.), ertesi gün hapı gebeliği önleyici bir seçenek olabilir.
4. İçeriği Yanlış Kullanılmış veya Efficacy (Etkinlik) Kaybı Olan Diğer Yöntemler: Doğum kontrol iğnesi veya rahim içi araç (spiral) gibi yöntemlerin etkinliği azalmış veya yanlış kullanılmışsa, ertesi gün hapı bir seçenek olabilir.

Ertesi Gün Hapı Nasıl Kullanılır?

Ertesi gün hapı, cinsel ilişkiden sonra 72 saat (3 gün) içinde alınması önerilen bir ilaçtır. Ancak bazı haplar, 5 gün (120 saat) kadar etkili olabilir. Ertesi gün hapının etkililiği, alındığı zamana göre değişir:

• İlk 24 saat içinde alınan hap: En yüksek etkinliğe sahiptir, çünkü bu süre zarfında yumurtlamayı engelleme olasılığı daha yüksektir.
• 24-48 saat içinde alınan hap: Etkinlik azalmaya başlar ancak hala koruyucu olabilir.
• 48-72 saat içinde alınan hap: Etkinlik daha da düşer, ancak bu sürede bile bazı durumlarda gebeliği engelleyebilir.

Ertesi gün hapı, tek doz olarak alınır. Ancak, bazı durumlarda doktorlar, iki doz şeklinde kullanımı önerebilir. Hangi hapın kullanılacağı, içerdiği etken maddeye göre değişir.

Ertesi Gün Hapı Kullanmanın Yan Etkileri

Ertesi gün hapı, çoğu kadında güvenli bir şekilde kullanılsa da, bazı yan etkiler görülebilir. Bunlar şunlar olabilir:

1. Mide bulantısı ve kusma: Bu, en yaygın görülen yan etkilerden biridir. Eğer hap alındıktan 2 saat içinde kusulursa, ilacın tekrar alınması gerekebilir.
2. Ağrı veya hassasiyet: Göğüslerde hassasiyet, karın ağrısı veya baş ağrısı gibi rahatsızlıklar görülebilir.
3. Düzensiz Kanamalar: Ertesi gün hapı kullanımı sonrası, bazı kadınlar adet düzenlerinde değişiklikler yaşar. Bu, genellikle geçici bir durumdur.
4. Yorgunluk ve baş dönmesi: Bazı kadınlar halsizlik veya baş dönmesi yaşayabilir.

Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Kullanılmamalıdır?

Ertesi gün hapı, bazı durumlarda kullanılmamalıdır. Şunlar bunlara örnek teşkil edebilir:

1. Hamilelik Durumunda: Eğer gebe olunduğundan şüphe ediliyorsa, ertesi gün hapı kullanılmamalıdır. Bu hap, mevcut bir gebeliği sonlandırmaz, sadece gebeliği önler.
2. Daha Önce Alerjik Reaksiyon Geliştirilmişse: Hapın içerdiği maddelere karşı alerjik bir reaksiyon geliştirilmişse, kullanılması sakıncalıdır.
3. Düzenli Kullanımda Değil: Ertesi gün hapı, sürekli doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmamalıdır. Düzenli doğum kontrol yöntemlerine kıyasla daha az güvenlidir ve uzun vadeli etkileri tam olarak bilinmemektedir.

Ertesi Gün Hapı ile İlgili Sık Sorulan Sorular

1. Ertesi gün hapı düzenli doğum kontrol hapı yerine kullanılabilir mi? Hayır, ertesi gün hapı bir acil önlem aracıdır. Düzenli korunma için doğum kontrol hapları, prezervatifler veya rahim içi araçlar gibi daha güvenilir ve sürekli yöntemler tercih edilmelidir.
2. Ertesi gün hapı adet düzenimi etkiler mi? Evet, bazı kadınlarda adet düzeni geçici olarak değişebilir. Ertesi gün hapı, hormonal dengeyi etkileyerek adet döngüsünü değiştirebilir, ancak genellikle geçicidir.
3. Ertesi gün hapı kullanılmadan önce doktor önerisi gerekir mi? Genellikle, ertesi gün hapı eczanelerde reçetesiz olarak temin edilebilir, ancak ciddi sağlık sorunları olan veya uzun süreli doğum kontrol yöntemleri arayan kişilerin doktora danışması önemlidir.

Ertesi gün hapı, istenmeyen gebeliklerin engellenmesi için acil bir çözüm sunan etkili bir doğum kontrol aracıdır. Ancak, yalnızca acil durumlar için kullanılmalı ve düzenli doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmamalıdır. Ertesi gün hapının etkinliği, ne kadar erken alındığına bağlı olarak değişir ve çeşitli yan etkilere yol açabilir. Gebelikten korunma konusunda düzenli ve güvenilir yöntemler kullanmak daha uzun vadeli güvenlik sağlar.