Evlenme Ehliyeti ve Şartları Nelerdir? Evlilik Şartları Halleri ve Resmi Durumları
Evlenme Ehliyeti Nedir?
Evlenme ehliyeti, iki kişinin yasal olarak evlenebilmesi için taşıması gereken hukuki yeterlilik ve şartlar bütünüdür. Başka bir deyişle, bireylerin evlenme iradesini hukuken geçerli kılacak asgari koşulların sağlanmasıdır. Medeni Kanun’da düzenlenen evlenme ehliyeti, evliliğin geçerli ve hukuken bağlayıcı olmasını sağlar.
Evlenme Ehliyeti Şartları
Türk Medeni Kanunu’na göre evlenme ehliyeti için temel şartlar şunlardır:
1. Reşit Olma Şartı
- Evlenme ehliyeti için kişiler en az 17 yaşında olmalıdır.
- 17 yaşını doldurmuş kişiler, kanuni temsilcilerinin (genellikle anne-baba) izni ile evlenebilirler.
- 18 yaşını tamamlamış kişiler ise kendi rızaları ile evlenebilir, herhangi bir izne ihtiyaç yoktur.
- 16 yaşını doldurmuş ve 17 yaşını tamamlamamışların evlenebilmesi için mahkeme izni gerekmektedir. Mahkeme, evliliğin tarafların gelişimine uygun olduğunu değerlendirir.
2. Ayırt Etme Gücüne Sahip Olma
- Evlenmek isteyen kişilerin, iradelerini serbestçe kullanabilecek durumda olmaları gerekir.
- Akıl hastalığı veya diğer benzeri durumlarla ayırt etme gücünü kaybetmiş kişilerin evlenmesi mümkün değildir.
3. Evlenme Engellerinin Bulunmaması
Evlenmeye engel teşkil eden durumlar Medeni Kanun’un 124. maddesinde belirtilmiştir:
- Akrabalık Bağı: Kanunen belirlenmiş yakın akrabalar evlenemez (örneğin, birinci derece kan hısımları: anne-baba, çocuk; ikinci dereceye kadar kayın hısımları).
- Önceki Evliliğin Sona Ermemesi: Daha önce yapılmış olan evlilik sona ermeden yeni bir evlilik yapılamaz (evlilik birliği devam ediyorsa).
- Hısımlık, Kayın Hısımlığı ve Evlat Edinme Bağı: Belirli derecedeki kayın hısımları ve evlatlıkla biyolojik evlat arasında evlenme yasağı vardır.
4. Erkek ve Kadın Olma Şartı (Türk Medeni Kanunu’nda Değişiklikler)
- Türk Medeni Kanunu’nun son yıllarda yapılan düzenlemeleriyle cinsiyet farklılığı aranmaksızın kişiler arası evlilikler belirli koşullarda mümkün hale gelmiştir. Ancak genel olarak yasal evlilikler, resmi makamlarca kabul edilen cinsiyet durumlarına göre değerlendirilir.
Evlilik Şartlarının Sağlanmaması Halinde Sonuçlar
- Evlenme ehliyeti şartları sağlanmadan yapılan evlilikler mutlak hükümsüz sayılır.
- Örneğin, evlenme yaşının altındakiler veya kanuni engellerin varlığında yapılan evlilikler geçersiz kabul edilir.
- Bu tür evlilikler iptal davasına konu olabilir veya resen hükümsüzlük kararı verilebilir.
Resmi Evlilik ve Usul Şartları
Evlenmenin resmi makamlar önünde yapılması zorunludur. Türkiye’de evlilik, nüfus müdürlükleri veya yetkili resmi daireler önünde gerçekleştirilir. Dinî nikah tek başına yasal evlilik için yeterli değildir.
1. Başvuru ve Bildirim
- Evlenmek isteyen çiftler, ikametgahlarının bulunduğu yerdeki resmi makamlar önünde evlenme başvurusunda bulunur.
- Resmi daireler, evlilik öncesi gerekli belgeleri ister ve evlenmeye engel olup olmadığını kontrol eder.
2. Nikah Memurunun Görevlendirilmesi
- Evlilik işlemi, yetkili nikah memuru tarafından gerçekleştirilir.
- Nikah memuru, tarafların evlenme ehliyetini ve şartlarını resmen denetler.
3. Şahitlik ve Resmiyet
- Evlilik için en az iki şahit gereklidir.
- Nikah memuru, evlenmek isteyen çiftin rızasını alır ve evlilik akdini tescil eder.
4. Evlenme Kütüğüne Kayıt
- Evlenme işlemi tamamlandığında, evlilik resmi evlenme kütüğüne işlenir.
- Bu kayıt, evliliğin hukuken tanınması için zorunludur.
Özetle
Evlenme ehliyeti, bireylerin evlilik bağı kurabilmesi için gerekli yasal yeterlilikleri ifade eder. Yaş sınırı, akıl sağlığı, kanuni engellerin bulunmaması gibi şartlar medeni kanunda detaylı biçimde düzenlenmiştir. Resmi nikah usulleri ise evliliğin geçerliliği için zorunludur. Evlenme şartlarına aykırı davranışlar evliliğin iptali veya hükümsüzlüğüne neden olur.