Glomerüllerin Hasarı ve Glomerülonefrit Nedir?

Glomerülonefrit, böbreklerin filtreleme birimleri olan glomerüllerdeki iltihaplanma sonucu gelişen bir hastalıktır. Glomerüller, kanın süzülerek idrara dönüşmesini sağlayan böbrek yapılarıdır ve bu yapının hasar görmesi, böbrek fonksiyonlarının bozulmasına yol açar. Glomerülonefrit, hem akut hem de kronik formlarda görülebilir ve böbrek yetmezliğine yol açabilecek ciddi komplikasyonlar doğurabilir.

Glomerülonefritin Sınıflandırılması

Glomerülonefrit, nedenlerine, klinik bulgularına ve histolojik özelliklerine göre farklı şekilde sınıflandırılabilir. Temelde iki ana grup vardır:

1. Akut Glomerülonefrit

Genellikle bir enfeksiyon (örneğin, streptokokik farenjit) sonrası gelişir.
Immunolojik reaksiyonlar nedeniyle glomerüllerde inflamasyon ve hasar meydana gelir.
Sıklıkla genç yaş gruplarında görülür ve tedavi ile iyileşebilir.
Klinik bulgular: Proteinüri, hematüri (kanlı idrar), ödem, hipertansiyon ve azalmış idrar çıkışı.

2. Kronik Glomerülonefrit

Uzun süreli inflamasyon sonucu böbreklerde kalıcı hasar oluşur.
Erken aşamalarda semptomsuz olabilir ve hastalar genellikle tesadüfen tanı alır.
Kronik böbrek hastalığı ve ilerleyen böbrek yetmezliği riskini taşır.
Klinik bulgular: Yavaş ilerleyen böbrek fonksiyon kaybı, proteinüri, idrarın renginde değişiklikler.

Glomerülonefritin Nedenleri

Glomerülonefritin gelişmesine yol açan çeşitli nedenler vardır. Bu nedenler genellikle immunolojik ve enfeksiyöz kaynaklıdır.

1. Enfeksiyonlar

Streptokokik enfeksiyonlar: Özellikle üst solunum yolu enfeksiyonları sonrası akut post-streptokokik glomerülonefrit görülebilir.
Viral enfeksiyonlar: Hepatit B ve C, HIV, varicella gibi virüsler glomerülonefrit gelişimine neden olabilir.
Bakteriyel enfeksiyonlar: Bakteriyel endokardit veya diğer sistemik enfeksiyonlar glomerülleri etkileyebilir.

2. İmmünolojik Hastalıklar

Lupus nephritis: Sistemik lupus eritematozus hastalığının bir komplikasyonu olarak glomerülonefrit gelişebilir.
Goodpasture sendromu: Anti-glomerüler bazal membran antikorları glomerülleri etkileyerek hasara yol açar.
Vaskülitler: Wegener granulomatozu gibi otoimmün hastalıklar glomerüllerde inflamasyona yol açabilir.

3. Genetik ve Metabolik Bozukluklar

Alport sendromu: Genetik bir hastalık olup, glomerülonefritin kalıtsal bir formudur.
Fabry hastalığı: Bir başka genetik hastalık olup, böbreklerde glomerül hasarına yol açar.

Glomerülonefritin Klinik Belirtileri

Glomerülonefritin belirtileri, hastalığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişebilir. Ancak genellikle şu şikayetler görülür:

Ödem: Vücudun çeşitli bölgelerinde (özellikle göz kapaklarında ve bacaklarda) şişlik.
Hematüri: Kanlı idrar, idrarın kırmızı veya kahverengi renkte olması.
Proteinüri: İdrarda anormal miktarda protein bulunması. Bu, genellikle köpüklü idrar ile kendini gösterir.
Hipertansiyon: Yüksek tansiyon gelişebilir.
Oligüri veya Anüri: İdrar çıkışının azalması veya tamamen durması.

Tanı Yöntemleri

Glomerülonefritin tanısında kullanılan yöntemler şunlardır:

Serum kreatinin ve BUN ölçümleri: Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır.
İdrar tahlili: Proteinüri, hematüri, silindirik hücreler gibi anormallikler izlenebilir.
Biyopsi: Glomerüler dokuda daha ayrıntılı inceleme yaparak, hastalığın tipini belirlemek için böbrek biyopsisi alınabilir.
Serolojik testler: Örneğin, streptokok enfeksiyonlarının neden olduğu glomerülonefritlerde, streptokok antikorlarına bakılabilir.

Tedavi Yöntemleri

1. İmmünolojik Nedenlerin Tedavisi

Kortikosteroidler: İmmünolojik glomerülonefritlerde inflamasyonu baskılamak için kullanılır.
İmmünsüpresif tedavi: Antikorların böbreklere zarar vermesini engellemek amacıyla ilaçlar kullanılır.
Plazma değişimi: Antikorları ve toksinleri vücuttan atmak için plazmaferez uygulanabilir.

2. Enfeksiyonlara Bağlı Tedavi

Antibiyotikler: Streptokok veya diğer bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılır.
Antiviral tedavi: Virüs kaynaklı glomerülonefritlerde, spesifik antiviral ilaçlar kullanılabilir.

3. Destek Tedavisi

Antihipertansif ilaçlar: Hipertansiyonu kontrol altına almak için kullanılır.
Diyaliz: Akut glomerülonefritte, böbrek fonksiyonları ağır şekilde etkilendiğinde geçici olarak diyaliz gerekebilir.
Sıvı ve elektrolit dengesi: Ödemi ve sıvı dengesizliğini düzenlemek için sıvı tedavisi yapılabilir.

Özetle

Glomerülonefrit, glomerüllerin iltihaplanması sonucu böbrek fonksiyonlarının bozulmasıdır. Hem akut hem de kronik formlarda görülebilir ve genellikle immünolojik hastalıklar, enfeksiyonlar veya genetik bozukluklar nedeniyle ortaya çıkar. Erken tanı ve tedavi, böbrek yetmezliği riskini azaltabilir. Tedavi, nedene dayalı olarak değişir ve genellikle immünsüpresif tedavi, antibiyotikler veya diyaliz gibi yöntemleri içerir.

Anahtar Kelimeler: Glomerülonefrit, Akut Glomerülonefrit, Kronik Glomerülonefrit, Proteinüri, Hematüri, İmmünolojik Hastalıklar, Böbrek Yetmezliği

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.