Göz Hastalıklarına Giriş: Anatomik ve Fizyolojik Temele Dayalı Sınıflama

Göz Hastalıklarının Sınıflandırılması

Göz hastalıkları, gözün anatomik yapısına ve fizyolojik işlevlerine göre sistematik biçimde sınıflandırılır. Bu sınıflandırma, hem tanı hem tedavi süreçlerini kolaylaştırmakta, multidisipliner değerlendirmelere zemin hazırlamaktadır. Aşağıda göz hastalıkları, katman temelli ve işlev temelli yaklaşımla incelenmiştir.

1. Gözün Anatomik Katmanlarına Göre Hastalıklar

A) Fibroz Tabaka (Kornea ve Sklera) Hastalıkları

Kornea Hastalıkları:
- Keratit: Kornea iltihabıdır. Viral (herpes simpleks), bakteriyel veya fungal kaynaklı olabilir.
- Keratokonus: Kornea yapısının incelip konikleştiği progresif ektatik bir hastalıktır.
- Kornea Distrofileri: Genetik geçişli, kornea tabakalarında opasitelerle seyreden hastalıklardır.
- Kuru Göz Sendromu: Gözyaşı film tabakasının yetersizliği ile korneada irritasyon ve hasara neden olur.
Sklera Hastalıkları:
- Sklerit: Skleranın inflamasyonudur; romatolojik hastalıklarla ilişkili olabilir.
- Episklerit: Daha yüzeyel inflamasyon, genellikle kendiliğinden iyileşir.

B) Vasküler Tabaka (Uvea) Hastalıkları

Üveit: İris, siliyer cisim ve koroidi etkileyen inflamatuar bir durumdur.
- Ön, ara veya arka üveit şeklinde sınıflanabilir.
- Sistemik otoimmün hastalıkların önemli bir göstergesi olabilir.

C) Nöral Tabaka (Retina) Hastalıkları

Retinopati: Retina damarlarının hasarıdır.
- Diyabetik Retinopati
- Hipertansif Retinopati
Retina Dekolmanı: Retina tabakasının ayrılmasıdır; acil cerrahi gerektirebilir.
Makula Dejenerasyonu: Yaşa bağlı görme merkezinde bozulma, merkezi görme kaybına neden olur.
Retinitis Pigmentosa: Genetik geçişli retina distrofisidir; gece körlüğü ve ilerleyici görme kaybı yapar.

D) Lens Hastalıkları

Katarakt: Lensin opaklaşmasıdır; genellikle yaşlanmaya bağlıdır ancak konjenital ya da travmatik formları da vardır.

E) Göz Kapakları ve Yardımcı Yapı Hastalıkları

Blefarit: Göz kapaklarının kronik inflamasyonudur.
Chalazion / Arpacık: Meibomian bezi tıkanıklıklarıdır.
Ptozis: Göz kapağının düşüklüğüdür.
Dakriyoadenit / Dakriosistit: Gözyaşı bezi ve kanallarının enfeksiyonlarıdır.

2. Fizyolojik ve Fonksiyonel Temelli Sınıflama

A) Refraksiyon Kusurları (Kırma Kusurları)

Miyopi: Uzağı net görememe
Hipermetropi: Yakını net görememe
Astigmatizma: Görüntünün eğrilik veya bulanıklıkla algılanması
Presbiyopi: Yaşa bağlı yakın görme bozukluğu

B) Göz Tansiyonu Hastalıkları

Glokom: Göz içi basıncının artması sonucu optik sinirde harabiyet oluşur. Sinsi seyirli olabilir; erken tanı kritiktir.

C) Göz Kasları ve Hareket Bozuklukları

Şaşılık (Strabismus): Gözlerin paralelliğinin bozulmasıdır.
Nistagmus: İstem dışı, ritmik göz hareketleridir.

D) Nöro-oftalmolojik Hastalıklar

Optik Nörit: Optik sinirin inflamasyonu, genellikle multipl sklerozla ilişkilidir.
Görsel Alan Defektleri: Tümörler, inme veya travmalarla bağlantılı olabilir.
Pupilla Anormallikleri: Midriazis (genişleme), miyozis (daralma), afferent pupilla defekti gibi.

3. Sistemik Hastalıklarla İlişkili Göz Problemleri

Diyabet: Diyabetik retinopati, katarakt, glokom riski artar.
Hipertansiyon: Retina damarlarında değişiklikler, kanamalar ve görme kaybı.
Romatolojik Hastalıklar: Üveit, sklerit gibi inflamatuar durumlara zemin hazırlar.
Tiroid Hastalıkları: Özellikle Graves hastalığında proptozis (göz fırlaması), diplopi (çift görme) görülebilir.

Özetle

Göz hastalıkları, sadece lokal bir sorun olmanın ötesinde, sistemik hastalıkların da erken belirtisi olabilir. Bu nedenle göz hastalıklarını anatomik yapılar üzerinden sınıflandırmak, hem klinik yaklaşıma açıklık getirir hem de erken tanı fırsatları sunar. Göz, fonksiyonel çeşitliliği ve beyinle entegrasyonu nedeniyle multidisipliner yaklaşım gerektiren bir organdır.

Anahtar Kelimeler: göz hastalıkları, retina hastalıkları, kornea iltihabı, glokom, katarakt, üveit, optik nörit, şaşılık, refraksiyon kusurları, diyabetik retinopati

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.