Göz İçi Basıncı Nedir?

Göz İçi Basıncının Tanımı

Göz içi basıncı (GİB) veya tıbbi adıyla intraoküler basınç (İOP), göz küresi içinde bulunan sıvıların (özellikle aqueous humor) oluşturduğu hidrostatik basınçtır. Bu basınç, gözün anatomik bütünlüğünü ve optik fonksiyonlarını sürdürebilmesi için fizyolojik bir denge içinde olmalıdır.

Normal bir yetişkinde göz içi basıncı:

Ortalama 10–21 mmHg arasında olmalıdır.
Günlük olarak 2–6 mmHg arası değişebilir (diurnal varyasyon).

Göz İçi Basıncını Belirleyen Faktörler

Göz içi basıncı dinamik bir dengeye bağlıdır. Bu denge şu iki temel süreçle oluşur:

1. Aqueous Humor Üretimi

Siliyer cisim tarafından üretilir.
Arka kamaradan ön kamaraya geçer.

2. Aqueous Humor Drenajı

Trabeküler ağ → Schlemm kanalı üzerinden drenaj sağlanır.
Alternatif yol: Uveoskleral yol

Eğer üretim artar veya drenaj azalırsa göz içi basıncı yükselir. Bu durum özellikle glokom açısından klinik önem taşır.

Göz İçi Basıncının Ölçülmesi (Tonometri)

Göz içi basıncı, çeşitli tonometre cihazlarıyla ölçülür:

Applanasyon tonometresi (Goldmann tonometrisi): En yaygın ve hassas yöntemdir.
Non-kontakt (hava üflemeli) tonometre: Temassızdır, tarama amaçlı kullanılır.
İmpresyon tonometreleri: Schiötz tipi klasik cihazlardır.

Ölçüm öncesinde genellikle topikal anestezik damla kullanılır.

Göz İçi Basıncı ve Glokom İlişkisi

Yüksek Göz İçi Basıncı (Oküler Hipertansiyon)

Göz içi basıncı 21 mmHg üzerindedir ancak henüz optik sinir hasarı yoktur.
Risk faktörüdür, takip gerektirir.

Glokom

Yüksek basınca bağlı olarak optik sinirde harabiyet gelişir.
Tipik olarak görme alanı kaybı ve periferik görmede daralma ile seyreder.
Her yüksek basınç glokom değildir; her glokom da yüksek basınçla seyretmez (normal basınçlı glokom olguları mevcuttur).

Düşük Göz İçi Basıncı (Hipotonik Göz)

GİB < 6 mmHg
Nedenler: Göz travması, bazı göz içi ameliyatları sonrası, siliyer cisim yetmezliği
Belirtiler: Görmede bulanıklık, gözde yumuşama hissi
Komplikasyon: Retina dekolmanı, optik sinir hasarı

Göz İçi Basıncı ve Sistemik Hastalıklar

Bazı sistemik durumlar da göz içi basıncı etkileyebilir:

Hipertansiyon → Damar yapıları üzerinden dolaylı etkiler
Tiroid hastalıkları → Göz küresi arkasındaki basınç artışı
Steroid kullanımı → Aqueous humor drenajını azaltabilir

Özetle

Göz içi basıncı, gözün fonksiyonel devamlılığı için kritik bir parametredir. 10–21 mmHg aralığında sabit tutulması gereken bu basınç, görme fonksiyonlarının korunması ve göz sağlığının sürdürülebilmesi açısından hayati öneme sahiptir. Basınç dengesinin bozulması, özellikle glokom gibi geri dönüşsüz görme kayıplarına yol açabileceği için düzenli göz muayeneleriyle izlenmelidir.

Anahtar Kelimeler: göz içi basıncı nedir, intraoküler basınç, göz tansiyonu, glokom, tonometri, aqueous humor, oküler hipertansiyon

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.