Göz Tansiyonunun Gebelikteki Etkileri ve Tedavi Seçenekleri
Giriş
Göz tansiyonu (oküler hipertansiyon) ve glokom, göz içi basıncının normal sınırların üzerine çıkmasıyla karakterize edilen ciddi bir göz hastalığıdır. Gebelik süreci ise, hem hormonal hem de fizyolojik değişiklikler nedeniyle birçok sistemik hastalığı etkileyebileceği gibi, göz sağlığı üzerinde de önemli etkiler yaratabilir. Bu yazıda, gebelik döneminde göz tansiyonunun seyri, anne ve fetüs üzerindeki etkileri ile birlikte güvenli ve etkili tedavi yaklaşımları ele alınacaktır.
Göz Tansiyonu (Glokom) Nedir?
Göz tansiyonu, göz içi sıvısının (aköz hümör) üretimi ile drenajı arasındaki dengenin bozulması sonucu göz içi basıncının (GİB) artmasıdır. Uzun süreli yüksek basınç, optik sinir başında kalıcı hasara neden olabilir ve bu durum görme kaybına yol açabilir. Glokom genellikle sinsi seyreder ve geç fark edilir, bu nedenle erken tanı hayati önem taşır.
Gebelikte Göz Tansiyonunun Seyri
Gebelik, vücudun birçok fizyolojik parametresinde olduğu gibi göz içi basıncında da değişikliklere neden olur:
1. Göz İçi Basıncında Düşüş Eğilimi
- Yapılan araştırmalar, gebeliğin özellikle ikinci ve üçüncü trimesterinde göz içi basıncında fizyolojik olarak belirgin bir düşüş yaşandığını göstermektedir.
- Bu durum, hormonal değişikliklerin (özellikle progesteron, relaxin ve beta-hCG artışı) göz içi sıvı üretimini azaltması ve trabeküler ağda drenajın artması ile ilişkilidir.
- Ancak her gebede bu düşüş gözlenmeyebilir; bazı kadınlarda preeklampsi, hipertansiyon ya da glokom varlığı gibi durumlar nedeniyle göz içi basıncı yükselmeye devam edebilir.
2. Preeklampsi ve Eklampsi İlişkisi
- Preeklampsi, sistemik hipertansiyon ve organ disfonksiyonu ile seyreden ciddi bir gebelik komplikasyonudur.
- Preeklampsiye bağlı retina ve optik sinir ödemi ile birlikte, göz tansiyonu da artabilir.
- Bu durum hem annenin hem de fetüsün sağlığını tehdit eden bir risk faktörüdür.
Gebelikte Glokom Yönetimi: Riskler ve Yaklaşımlar
Glokom tedavisi gebelikte zorludur çünkü:
- Bazı göz damlaları sistemik dolaşıma geçerek fetüsü etkileyebilir.
- Bazı ilaçlar teratojeniktir ve gelişmekte olan fetüs için zararlı olabilir.
- Bu nedenle tedavi planı hem oftalmolog hem de kadın doğum uzmanı tarafından birlikte yürütülmelidir.
Gebelikte Göz Tansiyonu İçin Tedavi Seçenekleri
1. Göz İçi Basıncının Takibi
- Hafif vakalarda gebelik boyunca sadece göz içi basıncı düzenli olarak takip edilebilir.
- Özellikle göz tansiyonu düşüş eğilimindeyse ve optik sinir hasarı ilerlemiyorsa, medikal tedavi gerekmeyebilir.
2. İlaç Tedavisi: Güvenli ve Riskli Seçenekler
| İlaç Grubu | Gebelikte Kullanımı | FDA Gebelik Kategorisi |
|---|---|---|
| Beta blokerler (Timolol) | Sınırlı ama nispeten güvenli. Doğuma yakın bırakılmalı. | Kategori C |
| Prostaglandin analogları | Uterin kontraksiyon riski nedeniyle önerilmez. | Kategori C |
| Alfa agonistler (Brimonidin) | Gebelikte nispeten güvenli, emzirmede önerilmez. | Kategori B |
| Karbonik anhidraz inhibitörleri | Oral formlar (ör. Asetazolamid) teratojenik olabilir. | Kategori C |
Not: Tüm topikal ilaçlar kullanılırken nazolakrimal kanal kompresyonu (göz damlasından sonra gözyaşı kanalına bası) önerilir, böylece sistemik emilim azaltılır.
3. Lazer Tedavisi
- Lazer trabeküloplasti gibi girişimler, ilaç tedavisinin uygun olmadığı veya etkili olmadığı durumlarda düşünülebilir.
- Gebelikte güvenli olduğu kabul edilir çünkü sistemik etkisi yoktur.
4. Cerrahi Müdahale
- Nadiren de olsa, dirençli olgularda cerrahi gerekebilir.
- Cerrahi genellikle gebelik sonrası planlanır; ancak acil durumlarda ikinci trimester en güvenli dönem olarak kabul edilir.
Anne ve Fetüs Açısından Olası Riskler
Anne Açısından:
- Kalıcı optik sinir hasarı
- Görme alanında daralma veya körlük
- Psikolojik stres ve yaşam kalitesinde düşüş
Fetüs Açısından:
- İlaçlara bağlı gelişimsel anomaliler
- Anneye uygulanan tedavilerin sistemik etkileri
- Oksijenlenmenin ve plasental kan akımının etkilenmesi (özellikle sistemik hipertansiyon varsa)
Sonuç
Gebelikte göz tansiyonu yönetimi, dikkatli ve multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Her hasta için bireysel riskler değerlendirilerek, en düşük sistemik emilime sahip, en etkili tedavi seçeneği tercih edilmelidir. Göz tansiyonu olan gebeler, düzenli oftalmolojik takip altında olmalı ve tedavi planı gebelik süresince güncellenmelidir. Unutulmamalıdır ki, hem annenin görme sağlığı hem de fetüsün gelişimi birlikte korunmalıdır.