Yetişkinler İçin Gerekli Aşılar
Aşılar sadece çocukluk döneminde değil, yetişkinlikte de hastalıklardan korunmak için hayati öneme sahiptir. Bağışıklık sisteminin zamanla zayıflaması, yeni ortaya çıkan hastalıklar ve bazı aşıların etkisinin yıllar içinde azalması nedeniyle yetişkinlerin de belirli aşıları yaptırması gereklidir. Bu yazıda, yetişkinler için gerekli aşıları ve hangi durumlarda önerildiğini ayrıntılı olarak ele alacağız.
1. Yetişkinler İçin Temel Aşılar
1.1. Tetanos ve Difteri Aşısı (Td veya Tdap)
Kimler Olmalı?
- Tüm yetişkinler her 10 yılda bir Td aşısını yaptırmalıdır.
- Daha önce hiç aşılanmamışsa veya çocuklukta tamamlanmamışsa, bir doz Tdap aşısı (tetanos, difteri ve boğmaca) olunmalıdır.
Neden Gerekli?
- Tetanos mikrobu kesik, yaralanma veya paslı metal temasıyla vücuda girebilir.
- Difteri ciddi solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.
1.2. Grip Aşısı (İnfluenza Aşısı)
Kimler Olmalı?
- Her yıl özellikle 65 yaş üstü bireyler, kronik hastalığı olanlar, sağlık çalışanları ve bağışıklığı zayıf kişiler mutlaka yaptırmalıdır.
Neden Gerekli?
- Grip virüsü her yıl değişebilir, bu nedenle güncellenmiş aşı korunma sağlar.
- Grip, özellikle yaşlılar ve kronik hastalar için ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
1.3. COVID-19 Aşısı
Kimler Olmalı?
- Daha önce hiç aşılanmamış olanlar veya hatırlatma dozu gerektiren kişiler.
- Özellikle yaşlılar, kronik hastalar ve bağışıklığı baskılanmış bireyler.
Neden Gerekli?
- COVID-19’un ağır geçirilmesini önler.
- Yeni varyantlara karşı korunmak için güncellenmiş aşılar önerilmektedir.
1.4. Zatürre Aşısı (Pnömokok Aşısı – PPSV23 ve PCV13)
Kimler Olmalı?
- 65 yaş ve üzerindeki herkes
- Kronik hastalığı olan yetişkinler (şeker hastaları, kalp ve akciğer hastaları, böbrek yetmezliği olanlar)
- Bağışıklık sistemi zayıf olanlar (kanser hastaları, organ nakli olanlar)
Neden Gerekli?
- Pnömokok bakterisi zatürre, menenjit ve kan dolaşımı enfeksiyonlarına yol açabilir.
- Aşı, ağır enfeksiyonlardan korunmada etkilidir.
1.5. Hepatit B Aşısı
Kimler Olmalı?
- Daha önce Hepatit B aşısı olmayan yetişkinler
- Sağlık çalışanları, kan ve vücut sıvılarına maruz kalabilecek kişiler
- Diyabet, karaciğer hastalığı olanlar veya kronik hastalar
Neden Gerekli?
- Hepatit B karaciğer kanseri ve siroza neden olabilir.
- Cinsel yolla, kan yoluyla veya anneden bebeğe bulaşabilir.
3 doz şeklinde uygulanır ve genellikle ömür boyu koruma sağlar.
1.6. Hepatit A Aşısı
Kimler Olmalı?
- Seyahat edenler (Hepatit A riski olan ülkelere gidecekler)
- Kronik karaciğer hastaları
- Gıda sektörü çalışanları
Neden Gerekli?
- Hepatit A kirli su ve yiyeceklerden bulaşabilir.
- Karaciğer yetmezliğine yol açabilir.
2 doz şeklinde uygulanır ve uzun süreli bağışıklık sağlar.
1.7. HPV Aşısı (Rahim Ağzı Kanseri Aşısı)
Kimler Olmalı?
- 9-45 yaş arası kadın ve erkekler
- Cinsel olarak aktif bireyler için önerilir.
- Özellikle rahim ağzı kanserinden korunmak isteyen kadınlar için önemlidir.
Neden Gerekli?
- HPV (İnsan Papilloma Virüsü), rahim ağzı kanseri, genital siğiller ve bazı diğer kanserlere neden olabilir.
- 3 doz şeklinde uygulanır ve uzun vadeli koruma sağlar.
1.8. Zona (Su Çiçeği Virüsü – Herpes Zoster) Aşısı
Kimler Olmalı?
- 50 yaş ve üzerindeki yetişkinler
- Daha önce su çiçeği geçirmiş herkes
Neden Gerekli?
- Zona, su çiçeği virüsünün yeniden aktive olmasıyla ortaya çıkar ve şiddetli ağrı ve sinir hasarı bırakabilir.
- Aşı, zonanın şiddetini ve süresini azaltabilir.
Shingrix (yeni nesil zona aşısı) 2 doz halinde uygulanır ve güçlü bağışıklık sağlar.
2. Seyahat Öncesi Önerilen Aşılar
Bazı ülkelerde belirli hastalıklara karşı aşı yaptırmak zorunludur veya tavsiye edilir:
Sarı Humma Aşısı – Afrika ve Güney Amerika’ya gidecekler için gereklidir.
Tifo Aşısı – Hijyen koşullarının kötü olduğu bölgelere seyahat edenler için önerilir.
Menenjit Aşısı – Hac ve umre ziyaretine gidenler için zorunludur.
3. Hamileler İçin Önerilen Aşılar
Grip Aşısı – Gebelikte güvenlidir, anne ve bebek için koruyucudur.
Tdap (Tetanos, Difteri, Boğmaca) Aşısı – Bebekte boğmaca riskini azaltır.
COVID-19 Aşısı – Hamilelikte güvenlidir, ağır hastalık riskini azaltır.
Hamileler, canlı virüs aşılarından (örneğin kızamık-kabakulak-kızamıkçık – MMR) kaçınmalıdır.
Sonuç: Hangi Aşıyı Ne Zaman Olmalısınız?
- Her yıl: Grip Aşısı
- 10 yılda bir: Tetanos-Difteri (Td) veya Tdap
- 65 yaş üstü: Pnömokok ve Zona aşıları
- Risk grubundaysanız: Hepatit A, Hepatit B, COVID-19, HPV
Sağlığınızı korumak için doktorunuzla görüşerek ihtiyacınıza uygun aşıları belirleyebilirsiniz. Aşılar sadece sizi değil, çevrenizdeki insanları da korur!