Hidrosefali Nedir? Bebeklerde ve Yetişkinlerde Tedavi

Hidrosefali, beyin boşluklarında (ventriküller) aşırı beyin omurilik sıvısı (BOS) birikmesiyle oluşan, beyin üzerinde basınca ve çeşitli nörolojik sorunlara yol açan ciddi bir hastalıktır. “Beyinde su toplanması” olarak da bilinen bu durum, doğumsal olabileceği gibi sonradan da gelişebilir. Erken tanı ve uygun tedavi ile ciddi komplikasyonlar önlenebilir.

Hidrosefali Nedir?

Beyin omurilik sıvısı (BOS), beyin ve omuriliği çevreleyerek onları dış etkilerden korur, besler ve atık maddeleri uzaklaştırır. Bu sıvı, genellikle dengeli bir üretim ve emilim döngüsü içinde bulunur. Ancak BOS’un normalden fazla üretilmesi, emilememesi ya da akış yolunun tıkanması durumunda ventriküllerde sıvı birikimi olur. Bu da kafa içi basıncın artmasına neden olur.

Hidrosefali Türleri

1. Konjenital (Doğumsal) Hidrosefali

Doğum öncesinde gelişen yapısal bozukluklara veya genetik sendromlara bağlıdır. En sık nedenleri arasında:

Spina bifida (nöral tüp defekti)
Akueduktal stenoz (BOS akış yolunun daralması)
Doğumsal enfeksiyonlar (örn. toksoplazma)

2. Edinilmiş Hidrosefali

Doğumdan sonra herhangi bir yaşta gelişebilir. Yaygın nedenleri:

Beyin kanamaları (özellikle intraventriküler kanamalar)
Menenjit gibi enfeksiyonlar
Travmatik beyin yaralanmaları
Beyin tümörleri

3. Normal Basınçlı Hidrosefali (NPH)

Genellikle yaşlı erişkinlerde görülür. Klasik belirtileri:

Yürüyüş bozukluğu
İdrar kaçırma
Bilişsel gerileme
Tanısı zor olabilir, çünkü demans ve Parkinson hastalığı ile karıştırılabilir.

Belirtiler

Bebeklerde:

Baş çevresinde hızlı büyüme
Bıngıldakta şişkinlik
Huzursuzluk, kusma, emme güçlüğü
Gözlerde aşağıya kayma (güneş batması belirtisi)
Gelişim geriliği

Yetişkinlerde:

Baş ağrısı, bulantı, kusma
Yürüme zorluğu
Unutkanlık, dikkat dağınıklığı
Görme problemleri
Mesane kontrol sorunları

Tanı Yöntemleri

Kraniyal Ultrasonografi: Yenidoğanlarda bıngıldaktan yapılabilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Hızlı ve etkili bir görüntüleme aracıdır.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): BOS yolları detaylı görüntülenir.
BOS Basınç Ölçümü: Özellikle normal basınçlı hidrosefali için lumbar ponksiyon ile değerlendirme yapılabilir.

Tedavi Yöntemleri

1. Şant Ameliyatı (Ventriküloperitoneal Şant)

En yaygın tedavi yöntemidir. Beyin ventriküllerine yerleştirilen bir tüple fazla BOS karın boşluğuna yönlendirilir. Şant sistemleri basıncı düzenleyen valfler içerir.

Riskler:

Enfeksiyon
Şant tıkanıklığı veya mekanik arızalar
Karın zarı iltihabı (peritonit)

2. Endoskopik Üçüncü Ventrikülostomi (ETV)

Bazı hastalarda BOS’un geçişini sağlamak için beyin içinde yeni bir yol açılır. Şant gerektirmeyen minimal invaziv bir yöntemdir.

ETV için uygun hastalar:

Akueduktal stenozu olanlar
Tekrarlayan şant problemleri yaşayanlar

3. Destekleyici Tedavi ve Rehabilitasyon

Fizik tedavi (motor gelişim bozukluğu varsa)
Nöropsikolojik destek (bilişsel gerilik durumunda)
Eğitim ve gelişim takibi (özellikle çocuk hastalarda)

Özetle

Hidrosefali, yaşa bağlı olarak farklı belirtilerle kendini gösteren, ancak her durumda ciddi sonuçlar doğurabilen nörolojik bir hastalıktır. Gelişen cerrahi teknikler sayesinde bebeklerde ve yetişkinlerde etkili şekilde tedavi edilebilmektedir. Erken tanı, tedavi başarısını ve yaşam kalitesini belirleyen en önemli faktördür.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: hidrosefali, beyin omurilik sıvısı, ventriküloperitoneal şant, ETV, bebeklerde kafa büyümesi, normal basınçlı hidrosefali, BOS birikimi, şant cerrahisi, nörolojik gelişim bozukluğu