Hukuki Ehliyet ve Fiil Ehliyeti Kavramları
Hukuki Ehliyet Nedir?
Hukuki ehliyet, bir kişinin hak sahibi olabilme ve borç altına girebilme yeteneğidir. Hukuki ehliyet, kişinin doğumuyla başlar ve ölümüyle sona erer. Bu kavram, kişinin hukuki işlemlerde taraf olabilmesini sağlar.
- Özellikleri:
- Her insan hukuki ehliyete sahiptir.
- Kişi, hak ve borç sahibi olabilir.
- Hukuki ehliyetin kazanılması doğumla gerçekleşir.
- Hukuki ehliyetin kaybı ise ancak ölümle olur.
Fiil Ehliyeti Nedir?
Fiil ehliyeti, kişinin kendi haklarını kullanabilme, borç altına girebilme ve hukuki işlemler yapabilme kapasitesidir. Başka bir deyişle, fiil ehliyeti, kişinin kendi adına geçerli ve bağlayıcı hukuki işlemler yapabilme yeteneğidir.
- Özellikleri:
- Fiil ehliyeti belli yaşa ve akıl sağlığına bağlıdır.
- Küçükler, kısıtlılar ve akıl hastaları fiil ehliyeti kısıtlı veya yoktur.
- Fiil ehliyeti olan kişiler kendi iradeleriyle hukuki işlemleri yapabilir.
- Fiil ehliyeti, reşit olma ve ayırt etme gücüne sahip olma şartlarına bağlıdır.
Hukuki Ehliyet ile Fiil Ehliyeti Arasındaki Farklar
| Özellik | Hukuki Ehliyet | Fiil Ehliyeti |
|---|---|---|
| Tanımı | Hak ve borç sahibi olabilme yeteneği | Kendi adına hukuki işlem yapabilme yeteneği |
| Başlangıcı | Doğum ile başlar | Reşit olma ve ayırt etme gücüne sahip olma ile başlar |
| Sonu | Ölüm ile sona erer | Ölümle veya kısıtlanmayla sona erebilir |
| Her insanda var mı? | Evet, herkes doğumla kazanır | Hayır, sınırlı veya yok olabilir |
| Kısıtlamalar | Yok (ölüm dışında) | Küçükler, kısıtlılar, akıl hastaları sınırlıdır |
| Amaç | Kişinin hak ve borç sahibi olması | Kişinin haklarını kullanabilmesi |
Hukuki Ehliyet ve Fiil Ehliyeti Örnekleri
- Hukuki Ehliyet: Bir bebek dahi mirasçı olabilir, mülkiyet hakkı kazanabilir.
- Fiil Ehliyeti: 18 yaşını doldurmamış bir çocuk kendi adına sözleşme yapamaz veya taşınmaz satın alamaz.
Sonuç
Hukuki ehliyet, kişinin hak sahibi olma kapasitesidir ve herkes tarafından doğuştan kazanılır. Fiil ehliyeti ise kişinin kendi adına hukuki işlemler yapabilme yeteneğidir ve bu yetenek yaşa ve akıl sağlığına bağlıdır. Hukuki ehliyeti olan herkes fiil ehliyetine sahip değildir; ancak fiil ehliyeti olan kişinin mutlaka hukuki ehliyeti de vardır.