İşitme Kaybı Değerlendirmesinde ABR ve OAE Testleri

İşitme kaybı, erken teşhis ve uygun tedaviyle yönetildiğinde bireylerin yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilen bir durumdur. İşitme kaybının değerlendirilmesinde Otoakustik Emisyonlar (OAE) ve İşitsel Beyin Sapı Yanıtı (ABR) testleri, objektif, güvenilir ve non-invaziv yöntemler olarak öne çıkar. Bu testler, özellikle yenidoğanlar, çocuklar ve iş birliği yapamayan hastalar için kritik önem taşır. Bu makalede, ABR ve OAE testlerinin işitme kaybı değerlendirmesindeki rolü, nasıl uygulandığı, avantajları, sınırlamaları ve hasta ile uzmanlar için öneriler, güvenilir kaynaklara dayandırılarak ele alınacaktır.

OAE (Otoakustik Emisyonlar) Testi

OAE Testi Nedir?

Otoakustik Emisyonlar, iç kulaktaki (koklea) dış tüy hücrelerinin ses uyarısına yanıt olarak ürettiği düşük seviyeli akustik sinyallerdir. OAE testi, bu emisyonları ölçerek koklear fonksiyonu değerlendirir ve işitme kaybının varlığını tespit eder.

Nasıl Uygulanır?

• Ekipman: Küçük bir sonda, mikrofon ve hoparlör içeren bir cihaz kulağa yerleştirilir.
• Uygulama:
  • Sessiz bir ortamda yapılır, hasta hareketsiz olmalıdır.
  • Sonda, kokleaya ses uyarıları (klik veya ton) gönderir.
  • Kokleanın ürettiği emisyonlar sonda tarafından kaydedilir.
• Süre: 5-10 dakika, her iki kulak için ayrı ayrı uygulanır.
• Türleri:
  • Spontan OAE: Uyarı olmadan kendiliğinden oluşan emisyonlar (klinik kullanımda nadirdir).
  • Transient OAE (TEOAE): Klik uyarılarına yanıt, yenidoğan taramalarında sık kullanılır.
  • Distorsiyon Ürünü OAE (DPOAE): İki farklı frekansta ton uyarılarına yanıt, frekansa özgü değerlendirme sağlar.

Endikasyonları

• Yenidoğan işitme taraması.
• Çocuklarda ve iş birliği yapamayan hastalarda koklear fonksiyonun değerlendirilmesi.
• Sensörinöral işitme kaybı şüphesi.
• İşitme cihazı veya koklear implant öncesi koklear sağlık değerlendirmesi.

Avantajları

• Non-invaziv ve ağrısız.
• Hızlı ve kolay uygulanır.
• Yenidoğanlar ve küçük çocuklar için ideal.
• Koklear fonksiyonu objektif olarak değerlendirir.

Sınırlamaları

• Orta kulak sorunları (ör. sıvı birikimi, kulak kiri) sonuçları etkileyebilir.
• Sadece koklear fonksiyonu değerlendirir; işitme siniri veya beyin yollarını test etmez.
• Hafif işitme kayıplarında yanlış negatif sonuçlar verebilir.
• Gürültülü ortamlarda güvenilirliği azalır.

ABR (İşitsel Beyin Sapı Yanıtı) Testi

ABR Testi Nedir?

ABR, ses uyarılarına yanıt olarak işitme siniri ve beyin sapındaki nöral yolların ürettiği elektriksel aktiviteleri ölçen bir testtir. İşitme kaybının tipi, derecesi ve sinirsel bütünlüğü hakkında bilgi sağlar.

Nasıl Uygulanır?

• Ekipman: Elektrotlar, kulaklık veya sonda ve bir bilgisayar sistemi.
• Uygulama:
  • Elektrotlar alın, kulak arkası ve boyuna yerleştirilir.
  • Kulaklığa klik veya ton uyarıları verilir (genellikle 20-80 dB).
  • Beyin sapından gelen elektriksel dalgalar (I-V dalgaları) kaydedilir.
  • Hasta uykuda veya sakin olmalıdır; bebeklerde doğal uyku veya sedasyon tercih edilir.
• Süre: 15-45 dakika, duruma bağlı.
• Türleri:
  • Teşhis ABR: İşitme eşiğini ve nöral fonksiyonu detaylı değerlendirir.
  • Tarama ABR: Yenidoğanlarda hızlı tarama için kullanılır (otomatik ABR cihazları).

Endikasyonları

• Yenidoğan işitme taramasında OAE testi başarısız olduğunda.
• Sensörinöral veya iletim tipi işitme kaybının derecesini belirlemek.
• İşitsel nöropati şüphesi (ör. işitme siniri disfonksiyonu).
• Nörolojik değerlendirme (ör. beyin sapı lezyonları, akustik nöroma).
• İşitme cihazı veya koklear implant öncesi detaylı işitme analizi.

Avantajları

• İşitme siniri ve beyin sapı fonksiyonlarını değerlendirir.
• İşitme eşiğini hassas bir şekilde belirler (5-10 dB hata payı).
• Orta kulak sorunlarından daha az etkilenir.
• İş birliği gerektirmez, yenidoğanlar ve çocuklar için uygundur.

Sınırlamaları

• Sedasyon gerekebilir (özellikle çocuklarda).
• Daha uzun sürer ve özel ekipman gerektirir.
• Gürültü ve elektromanyetik girişim sonuçları etkileyebilir.
• Sadece işitsel yolların erken kısımlarını değerlendirir; kortikal işitme süreçlerini kapsamaz.

ABR ve OAE Testlerinin Karşılaştırması

Hastalar Nelere Dikkat Etmeli?

• Test Öncesi Hazırlık: Test öncesi kulak kiri temizlenmeli, gürültülü ortamlardan kaçınılmalıdır. Bebeklerde test öncesi beslenme ve uyku düzeni sağlanmalıdır.
• Test Sırasında: Hasta sakin ve hareketsiz olmalıdır. Ebeveynler, bebekleri sakin tutmak için yanlarında bulunabilir.
• Sonuçların Yorumu: Anormal sonuçlar mutlaka bir KBB uzmanı veya odyolog ile tartışılmalıdır. Tek bir test, kesin teşhis için yeterli olmayabilir.
• Düzenli Takip: İşitme kaybı tespit edilirse, periyodik testler ve tedavi planı için uzman takibi şarttır.
• İşitme Koruması: Gürültüye maruziyeti azaltmak için kulak koruyucular kullanılmalıdır.

Uzmanlar İçin Notlar

Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanları ve odyologlar, işitme kaybı değerlendirmesinde OAE ve ABR testlerini tamamlayıcı olarak kullanmalıdır. Amerikan KBB ve Baş-Boyun Cerrahisi Akademisi (AAO-HNS) ve Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) kılavuzları, yenidoğanlarda evrensel işitme taramasını (OAE ile başlanarak, gerekirse ABR) önerir. OAE, koklear sağlığı hızlıca değerlendirirken, ABR, işitme eşiği ve nöral fonksiyon için daha detaylı bilgi sağlar. İşitsel nöropati şüphesinde, OAE normal olsa bile ABR anormal olabilir, bu nedenle kombine kullanım önemlidir. Test sonuçları, işitme cihazı, koklear implant veya cerrahi tedavi kararını destekler. Hastalar ve ebeveynler, testlerin amacı ve sonuçların anlamı hakkında bilgilendirilmelidir.

Gelecekteki Potansiyel

Yapay zeka destekli OAE ve ABR cihazları, test sonuçlarını daha hızlı ve doğru bir şekilde analiz edebilir. Taşınabilir ve otomatik tarama cihazları, uzak bölgelerde erişimi kolaylaştırabilir. Ayrıca, nöroplastisiteyi destekleyen genetik tedaviler, erken teşhisle birleştiğinde işitme kaybı tedavisinde yeni olanaklar sunabilir.

Uyarı: Bu makale, genel bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi bir tavsiye yerine geçmez. İşitme kaybı değerlendirmesi için OAE veya ABR testi düşünüyorsanız, mutlaka bir KBB uzmanına veya odyoloğa danışın.

Anahtar Kelimeler: işitme kaybı, otoakustik emisyonlar, OAE, işitsel beyin sapı yanıtı, ABR, yenidoğan taraması, sensörinöral işitme kaybı, KBB, odyoloji, koklear fonksiyon.