Kalça Çıkıkları: Geri Dönüşüm Süreçleri Ve Komplikasyonlar

Kalça çıkıkları, özellikle yüksek enerjili travmalar sonrası gelişen, acil müdahale gerektiren ve uzun dönem fonksiyonel sonuçları etkileyen önemli ortopedik acillerden biridir. Femur başının asetabulumdan ayrılmasıyla oluşan bu yaralanmalar, çoğu zaman çoklu travmalarla birliktedir ve geri dönüşüm (recovery) süreci karmaşık bir multidisipliner yaklaşım gerektirir.

Kalça Çıkığı Türleri ve Klinik Özellikler

Posterior Kalça Çıkığı (En sık)

Femur başı asetabulumun arka kısmından çıkar.
Genellikle trafik kazaları ve yüksekten düşmeler sonrası görülür.
Kalça fleksiyonda, adduksiyonda ve internal rotasyonda sabitlenmiştir.

Anterior Kalça Çıkığı

Femur başı ön yöne kayar.
Kalça ekstansiyonda, abduksiyonda ve dış rotasyonda bulunur.
Daha nadirdir ve genellikle düşme sırasında dizin dışa doğru zorlanmasıyla oluşur.

Merkezi (İntraartiküler) Çıkık

Asetabular kırıkla birlikte femur başı pelvis içine göç eder.
Stabilite kaybı ve cerrahi gereksinim yüksektir.

Acil Müdahale ve Redüksiyon

Erken Redüksiyonun Önemi

Kalça çıkıklarında ilk 6 saat içinde redüksiyon yapılması, avasküler nekroz (AVN) riskini belirgin olarak azaltır.
Gecikmiş redüksiyon, hem kemik hem de yumuşak doku komplikasyonlarına zemin hazırlar.

Redüksiyon Teknikleri

Kapalı Redüksiyon (Allis veya Bigelow tekniği): İlk tercih edilen yöntemdir.
Açık Redüksiyon: Kapalı girişim başarısızsa veya kırıkla birlikteyse uygulanır.

Geri Dönüşüm (Rehabilitasyon) Süreçleri

Kalça çıkığı sonrası rehabilitasyon süreci; redüksiyon yöntemi, eşlik eden kırıklar, yumuşak doku durumu ve hastanın genel sağlığına göre şekillenir.

Erken Dönem (İlk 2 Hafta)

Yatak istirahati ve kalçanın hareketsizliği
Tromboprofilaksi başlanması
Kontrollü pasif hareketlere geçiş

Orta Dönem (2–6 Hafta)

Yardımlı mobilizasyon
Kısmi ağırlık verme
Kalça çevresi kasların güçlendirilmesi

Geç Dönem (6 Hafta ve Sonrası)

Tam yük verme ve fonksiyonel egzersizler
Yürüyüş analizi ve denge egzersizleri
Spor ve iş yaşamına dönüş kriterlerinin değerlendirilmesi

Sık Görülen Komplikasyonlar

1. Avasküler Nekroz (AVN)

Femur başı kanlanmasının bozulmasına bağlı gelişir.
En önemli risk faktörü gecikmiş redüksiyondur.
Klinik olarak ağrı, hareket kısıtlılığı ve ilerleyen dönemlerde artrozla seyreder.

2. Posterior Duvar Kırığı ve Kalça İnstabilitesi

Özellikle posterior çıkıklarda görülür.
Cerrahi stabilizasyon gerekebilir.

3. Femoral Sinir ve Siyatik Sinir Hasarı

Özellikle posterior çıkıklarda siyatik sinir sıkışması riski vardır.
Nörolojik muayene her redüksiyon öncesi ve sonrası tekrarlanmalıdır.

4. Kalça Artrozu

Zamanla gelişen dejeneratif değişiklikler
Hem travmanın hem de AVN’nin uzun dönem sonucu olabilir

5. Heterotopik Ossifikasyon

Kas içine anormal kemikleşme
Özellikle cerrahi girişim sonrası görülebilir

Görüntüleme ve İzlem

BT taraması: Eşlik eden asetabular kırıkların belirlenmesinde gereklidir.
MR görüntüleme: AVN ve yumuşak doku hasarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Radyografik takip: Redüksiyonun başarısı ve uzun dönem komplikasyonların izlenmesi için düzenli olarak yapılmalıdır.

Özetle

Kalça çıkıkları, hızlı tanı ve zamanında redüksiyon gerektiren, fonksiyonel sonuçları ciddi olan yaralanmalardır. Geri dönüşüm süreci dikkatle planlanmalı, olası komplikasyonlara karşı yakın takip yapılmalıdır. Multidisipliner yönetim ve bireyselleştirilmiş rehabilitasyon, hastanın yaşam kalitesini doğrudan etkiler.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: kalça çıkığı, posterior çıkık, redüksiyon, avasküler nekroz, kalça rehabilitasyonu, ortopedik acil, femur başı, kalça instabilitesi, heterotopik ossifikasyon, sinir yaralanması