Kalp Kasının Elektriksel İletim Sistemi ve EKG Yansımaları

Kalp kası, kendine özgü bir elektriksel iletim sistemine sahip olup bu sistem kalbin ritmik ve senkronize kasılmasını sağlar. Bu elektriksel sistemin düzgün çalışması, etkili pompa fonksiyonu için kritiktir. Kalbin elektriksel aktivitesi yüzey elektrotları aracılığıyla ölçülerek elektrokardiyogram (EKG) elde edilir. EKG, hem normal kalp ritminin değerlendirilmesini hem de kardiyak patolojilerin tanısını mümkün kılar.

Kalbin Elektriksel İletim Sistemi

Kalpteki elektriksel iletim sistemi, özelleşmiş kardiyomiyositlerden oluşur. Bu hücreler sinir hücresi gibi davranarak aksiyon potansiyeli oluşturabilir ve iletebilir.

Ana Yapılar ve İşlevleri

Yapı	Konumu	İşlevi
Sinüs düğümü (SA nodu)	Sağ atriyum üst duvarı	Kalbin doğal pacemaker’ı, aksiyon potansiyelini başlatır
Atriyoventriküler düğüm (AV nodu)	Sağ atriyum – sağ ventrikül arası	İletimi yavaşlatır, atriyumların ventriküllerden önce kasılmasını sağlar
His demeti	AV noddan çıkar, ventrikül septumunda ilerler	Uyarının ventriküllere iletimini başlatır
Sağ ve sol dal blokları	His demetinin dallanması	Ventriküllere yayılma yönünü belirler
Purkinje lifleri	Subendokardiyal alanda	Ventrikül kasının hızlı ve senkron kasılmasını sağlar

Aksiyon Potansiyel Özellikleri

• Otomatikite: SA nodu hücreleri kendiliğinden depolarize olur.
• Plateau fazı (faz 2): Özellikle ventrikül kas hücrelerinde uzun süreli kalsiyum girişi sayesinde olur.
• Refrakter periyot: Kalbin yeniden uyarılmasını önleyerek tetaniyi engeller.

Elektriksel İletimin Kasılmaya Dönüşmesi

1. SA nodu → atriyum kaslarını uyarır → atriyal kasılma.
2. AV nodu → kısa gecikme → ventriküller dolsun.
3. His demeti ve Purkinje sistemi → ventrikül kasılmasını başlatır.
4. Tüm kasılma süreci milisaniyeler içinde tamamlanır ve her kardiyak siklus tekrarlanır.

EKG (Elektrokardiyogram) Yansımaları

Standart EKG Dalgaları

Dalga	Anlamı
P dalgası	Atriyumların depolarizasyonu
PR aralığı	Atriyumdan ventriküle iletim süresi
QRS kompleksi	Ventrikül depolarizasyonu
ST segmenti	Ventrikülün tam depolarize olduğu süre
T dalgası	Ventrikül repolarizasyonu
QT aralığı	Ventrikül kasılma ve gevşeme süresi

Klinik Yorumlar

• PR uzaması: AV nod blokları
• QRS genişlemesi: Dal blokları veya ventriküler aritmi
• ST yükselmesi: Akut miyokard infarktüsü
• T dalgası inversiyonu: İskemi, elektrolit dengesizlikleri
• QT uzaması: Torsades de pointes riski

Elektriksel Bozukluklar

1. Ritim Bozuklukları (Aritmiler)

• Bradiaritmi: SA nodun yavaş çalışması.
• Taşiaritmi: Atriyum veya ventriküllerde hızlı ritim.
• Atriyal fibrilasyon: Düzensiz P dalgaları, pıhtı riski.
• Ventriküler fibrilasyon: Yaşamı tehdit eden kaotik ventrikül aktivitesi.

2. Bloklar

• AV blok: 1., 2. ve 3. derece olabilir. İletim yavaşlar ya da tamamen kesilir.
• Dal blokları: Sağ veya sol dalda iletim kesintisi.

3. Ektopik Odaklar

• SA nod dışı odaklar aksiyon potansiyeli başlatabilir. Bu odaklar ventriküler ekstrasistol gibi anomalilere yol açabilir.

EKG’nin Klinik Kullanımı

• İskemik kalp hastalıkları
• Elektrolit bozuklukları (hiperkalemi, hipokalsemi)
• İlaç yan etkileri (digoksin, antiaritmikler)
• Perikardit, miyokardit, kardiyomiyopatiler
• Kardiyak arrest ve resüsitasyon takibi

Özetle

Kalp kası, kendi içinde otomatik elektriksel uyarılar üretebilen ve bu uyarıları yayarak ritmik kasılmayı sağlayan bir yapıya sahiptir. Bu iletim sistemi; SA noddan başlayıp, AV nod, His-Purkinje sistemi üzerinden ventriküllere yayılır. EKG ise bu elektriksel olayların dışa yansıması olup, kalp fonksiyonlarının değerlendirilmesinde temel bir araçtır. Kalp ritmindeki en küçük değişiklikler dahi EKG ile tespit edilebilir ve klinik olarak yönlendirici olur.

Anahtar Kelimeler: kalp iletim sistemi, SA nodu, AV düğümü, Purkinje lifleri, aksiyon potansiyeli, EKG dalgaları, QRS kompleksi, kalp ritmi, elektrofizyoloji, kardiyak aritmiler

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.