Kan Hücrelerinde Antijenlerin Çeşitliliği: 0, A, B Kan Grupları ve Aglutinojenler

Kan Gruplarının Temeli: Antijen ve Aglutinojen Nedir?

İnsan kanındaki eritrositlerin (alyuvarlar) yüzeyinde bulunan belirli glikoprotein ve glikolipit yapılar, bağışıklık sistemi tarafından “antijen” olarak tanımlanır. Bu antijenlerin varlığı veya yokluğu, kişilerin kan gruplarını belirler. Bu antijenlere, özellikle ABO sisteminde, aglütinojen adı verilir.

• Antijen: Vücut tarafından tanınan ve bağışıklık yanıtı oluşturabilen yapılar
• Aglütinojen: Eritrosit yüzeyinde bulunan ve antikorlarla reaksiyona girerek hücrelerin kümeleşmesine (aglütinasyon) neden olan antijenler

ABO Kan Grubu Sisteminde Antijen Çeşitliliği

ABO sistemi, eritrositlerin yüzeyinde bulunan A ve B antijenlerinin (aglütinojenlerin) varlığına göre belirlenir. Dört temel kan grubu vardır:

1. A Grubu

• Yüzey Antijeni (Aglutinojen): A antijeni
• Plazmadaki Antikor (Aglutinin): Anti-B
• Transfüzyon Notu: A veya 0 grubundan kan alabilir

2. B Grubu

• Yüzey Antijeni: B antijeni
• Plazmadaki Antikor: Anti-A
• Transfüzyon Notu: B veya 0 grubundan kan alabilir

3. AB Grubu

• Yüzey Antijenleri: Hem A hem B antijenleri
• Plazmada Antikor: Yok
• Transfüzyon Notu: Tüm gruplardan kan alabilir (evrensel alıcı)

4. 0 Grubu

• Yüzey Antijeni: Yok (ne A ne B antijeni)
• Plazmadaki Antikor: Hem Anti-A hem Anti-B
• Transfüzyon Notu: Sadece 0 grubundan kan alabilir, tüm gruplara verebilir (evrensel verici)

A ve B Antijenlerinin Moleküler Yapısı

A ve B antijenleri, temel bir H antijeninin üzerine eklenen şeker zincirlerine bağlıdır:

• H antijeni (0 grubunda tek başına kalır)
  • A grubu: H antijenine N-asetilgalaktozamin eklenir
  • B grubu: H antijenine galaktoz eklenir
  • AB grubu: Her iki şeker eklenmiştir
  • 0 grubu: H antijeni değişmeden kalır (ek şeker yok)

Bu moleküler farklar, bağışıklık sisteminin bu hücreleri “kendinden” veya “yabancı” olarak tanımasına neden olur.

Aglütinasyon: Antijen-Antikor Tepkimesi

Yanlış kan grubuyla yapılan bir transfüzyon, plazmadaki antikorların karşı antijenle tepkimeye girerek aglütinasyon (kümeleşme) ve hemoliz (alyuvar yıkımı) oluşturmasına yol açar.

Örneğin:

• A grubu kişiye B grubu kan verilirse → Anti-B antikoru B antijenini tanır → Aglütinasyon ve hemolitik reaksiyon

Özetle

Kan hücrelerinin yüzeyindeki A ve B antijenleri, kişilerin ABO kan grubunu belirleyen temel yapılardır. Bu antijenlere karşı oluşan plazma antikorları ile uyumsuzluk durumunda ciddi immün tepkiler ortaya çıkabilir. Aglutinojen-antikor etkileşimi, kan nakli uyumunda en kritik faktörlerden biridir ve klinik uygulamalarda dikkatle değerlendirilmelidir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: Aglutinojen, Aglütinasyon, ABO Kan Grubu, A Antijeni, B Antijeni, 0 Grubu, Kan Hücresi Antijenleri, Transfüzyon Uyum, Antikor-Antijen Etkileşimi, Hemoliz