Karaciğer Fibrozu ve FibroScan: Non-invaziv Değerlendirme Yöntemleri

Karaciğer Fibrozu Nedir?

Karaciğer fibrozu, kronik karaciğer hasarına yanıt olarak oluşan anormal kollajen ve ekstrasellüler matriks birikimidir.
Fibrozun ilerlemesi siroz ve karaciğer yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Erken evrede tanı konulması, hastalığın geriletilmesi veya ilerlemesinin önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Karaciğer Fibrozunun Patogenezi

• Kronik inflamasyon hepatosit hasarına neden olur.
• Yıldız (stellate) hücreler aktive olarak fibroz dokusu üretir.
• Ekstrasellüler matriks birikimi karaciğer mimarisinin bozulmasına ve portal hipertansiyona neden olur.

Başlıca nedenler şunlardır:

• Kronik viral hepatitler (Hepatit B ve C)
• Alkole bağlı karaciğer hastalığı
• Non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD/NASH)
• Otoimmün hepatitler
• Kolestatik hastalıklar (PBC, PSC)

Karaciğer Fibrozunun Tanı Yöntemleri

Altın Standart: Karaciğer Biyopsisi

• Fibrozun histolojik evresini belirlemede en güvenilir yöntemdir.
• Ancak invazivdir, kanama ve enfeksiyon gibi komplikasyon riski taşır.

Non-invaziv Değerlendirme İhtiyacı

• Güvenlik, hasta konforu ve tekrarlanabilirlik açısından non-invaziv yöntemlere ihtiyaç duyulmuştur.
• FibroScan gibi elastografi tabanlı yöntemler bu ihtiyacı karşılamaktadır.

FibroScan (Transient Elastografi)

FibroScan Nedir?

FibroScan, karaciğer sertliğini ölçen non-invaziv bir görüntüleme teknolojisidir.
Titreşim kontrollü elastografi prensibi ile çalışır ve karaciğer parankiminden ses dalgalarının geçiş hızını ölçerek fibroz derecesini belirler.

FibroScan Nasıl Uygulanır?

• Hasta aç karnına sırtüstü yatar pozisyonda hazırlanır.
• Cihazın probu sağ kosta altına yerleştirilir.
• Hafif mekanik titreşimler ve ultrasonik dalgalar gönderilerek ölçüm yapılır.
• İşlem yaklaşık 5-10 dakika sürer ve ağrısızdır.

FibroScan Sonuçlarının Değerlendirilmesi

• Ölçüm birimi kPa (kilopascal) cinsindendir.
• Değer arttıkça karaciğer sertliği ve fibroz düzeyi artar.
• Çeşitli hastalıklar için önerilen kPa eşik değerleri farklılık gösterir.

Fibroz Evresi	Karaciğer Sertliği (kPa)
F0-F1 (Minimal)	<7.0
F2 (Orta Fibroz)	7.0–9.5
F3 (İleri Fibroz)	9.5–12.5
F4 (Siroz)	>12.5

(Not: Kesme değerleri hastalığa ve protokole göre değişebilir.)

FibroScan ile Avantajlar

• İnvaziv değil
• Hızlı ve hasta dostu
• Tekrarlanabilir
• Tedavi yanıtını izleme imkânı sunar

FibroScan ile Sınırlamalar

• Şişman hastalarda ve ciddi inflamasyon varlığında ölçüm hassasiyeti azalabilir.
• İleri sirozda ve büyük karaciğer tümörlerinde yanlış pozitif sonuçlar verebilir.

Diğer Non-invaziv Fibroz Değerlendirme Yöntemleri

• Serum Biyobelirteçleri: APRI (AST/Platelet Ratio Index), FIB-4 skoru
• MR Elastografi: Daha ileri görüntüleme kapasitesi sunar ancak maliyetlidir.
• Konvansiyonel Ultrasonografi: Fibroz varlığı hakkında dolaylı bilgiler sağlar (örneğin karaciğer boyut değişikliği, düzensiz kenar yapısı).

Özetle

Karaciğer fibrozu, kronik karaciğer hastalıklarının doğal bir sonucu olup, siroz ve komplikasyonlarının önlenmesi açısından erken tanı hayat kurtarıcıdır.
FibroScan gibi non-invaziv yöntemler, güvenli ve etkili bir şekilde fibroz evrelemesi yapmaya olanak tanır.
Bu yaklaşımlar, tedavi planlamasında ve hastalık progresyonunun izlenmesinde modern hepatolojinin vazgeçilmez araçları arasında yer alır.

Anahtar Kelimeler: Karaciğer fibrozu, FibroScan, Karaciğer sertlik ölçümü, Non-invaziv fibroz değerlendirme, Karaciğer elastografisi, Karaciğer biyopsisi alternatifi

Dipnot:
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.