Karaciğer Sirozu: Tanı, Tedavi ve Karaciğer Nakli İndikasyonları

Karaciğer Sirozu Nedir?

Karaciğer sirozu, karaciğer parankiminde geri dönüşümsüz fibrozis ve nodüler rejenerasyon ile karakterize kronik, ilerleyici bir hastalıktır.
Bu süreç, karaciğerin yapısal bütünlüğünü ve fonksiyonel kapasitesini bozar, portal hipertansiyon ve hepatik yetmezlik gibi ciddi komplikasyonlara yol açar.

Karaciğer Sirozunun Nedenleri

Kronik viral hepatitler (özellikle HBV, HCV)
Alkolik karaciğer hastalığı
Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD/NASH)
Otoimmün hepatit
Primer biliyer kolanjit (PBC) ve primer sklerozan kolanjit (PSC)
Genetik/metabolik hastalıklar (Hemokromatozis, Wilson hastalığı, Alfa-1 antitripsin eksikliği)

Karaciğer Sirozunun Klinik Belirtileri

Kompansasyon Dönemi Belirtileri

Genellikle asemptomatik veya nonspesifik bulgular (yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı)
Hafif hepatomegali

Dekompansasyon Dönemi Belirtileri

Asit (karında sıvı birikimi)
Ensefalopati (bilinç değişiklikleri)
Gastrointestinal kanamalar (özofagus varisleri)
Sarılık
Hiponatremi ve renal disfonksiyon (Hepatorenal sendrom)

Karaciğer Sirozunun Tanı Yöntemleri

Klinik Değerlendirme

Hastanın hikayesi ve fizik muayenede klasik siroz bulguları aranır (spider anjiomalar, palmar eritem, jinekomasti).

Laboratuvar Testleri

Karaciğer fonksiyon testlerinde (AST, ALT, bilirubin, albumin, INR) bozulma.
Trombositopeni ve hiponatremi gibi dolaylı bulgular.

Görüntüleme Yöntemleri

Ultrasonografi: Karaciğerde düzensiz kontur, heterojen parankim, splenomegali gibi siroz bulguları.
Elastografi: Karaciğer sertliğini ölçerek fibrozis derecesinin non-invaziv değerlendirilmesi.
BT/MR: Komplikasyonların ve HCC taramasının yapılması.

Karaciğer Biyopsisi

Şüpheli vakalarda histolojik doğrulama amacıyla kullanılabilir.
Ancak günümüzde çoğu zaman klinik, laboratuvar ve görüntüleme verileri yeterlidir.

Karaciğer Sirozunun Tedavisi

Altta Yatan Nedene Yönelik Tedavi

Viral hepatitlerde antiviral tedavi
Alkolik sirozda mutlak alkol bırakılması
NASH tedavisinde kilo kaybı ve metabolik kontrol
Otoimmün hepatitte immünsüpresif tedavi (steroidler, azatioprin)

Komplikasyonların Yönetimi

Asit: Tuz kısıtlaması, diüretikler (spironolakton, furosemid), refrakter vakalarda parasentez.
Varis Kanamaları: Endoskopik bant ligasyonu, beta bloker kullanımı, TIPS (transjugüler intrahepatik portosistemik şant) uygulamaları.
Hepatik Ensefalopati: Laktüloz ve rifaksimin tedavisi.
HCC Taraması: 6 ayda bir ultrasonografi ± AFP testi.

Karaciğer Fonksiyonunu Destekleyici Tedaviler

Beslenme desteği (özellikle protein dengesi sağlanarak)
Vitamin ve mineral takviyesi (D vitamini, çinko)
Aşılamalar (HAV, HBV, influenza, pnömokok)

Karaciğer Nakli ve İndikasyonları

Karaciğer Naklinin Gerekliliği

Karaciğer sirozu ilerlediğinde ve tedavilere yanıt vermediğinde karaciğer nakli hayat kurtarıcı bir seçenektir.

Nakil İndikasyonları

Dekompansasyon Gelişimi: Asit, ensefalopati, varis kanaması gibi komplikasyonların ortaya çıkması.
Model for End-Stage Liver Disease (MELD) Skoru: ≥15 olan hastalarda nakil değerlendirmesi yapılır.
Hepatoselüler Karsinom: Milan kriterlerine uygun erken evre HCC varlığında.
Yaşam Kalitesinde Belirgin Bozulma: Sürekli hospitalizasyonlar ve ağır semptomlar.

Nakil Sonrası Beklentiler

Başarılı karaciğer nakli sonrası, yaşam süresi ve kalitesi önemli ölçüde artar. Ancak hastaların uzun dönem takip ve immünsüpresif tedaviye uyumu kritik önem taşır.

Özetle

Karaciğer sirozu, çok çeşitli nedenlerle gelişebilen ciddi bir karaciğer hastalığıdır. Erken tanı, altta yatan nedenin kontrolü ve komplikasyonların etkin yönetimi, hastaların prognozunu iyileştirir. İleri evre sirozda karaciğer nakli, yaşamı sürdürülebilir kılan en etkili tedavi seçeneğidir. Güncel yaklaşımlar, hastalık yükünü azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak üzerine odaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Karaciğer sirozu, Siroz tanı yöntemleri, Karaciğer nakli indikasyonları, MELD skoru, Siroz tedavisi, Portal hipertansiyon, Asit tedavisi, Hepatik ensefalopati yönetimi

Dipnot:
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.